مسئله ۸۶۷

«دروغ» به‌‌معنى گفتن يا نشان دادن خلاف واقع است، و حدود سيصد بار در قرآن با مذمت فراوان و با الفاظ و صيغه‌‌هاى گوناگونش آمده، و داراى چند بعد است، كه گاه در تمامى ابعاد عقيدتى و در عالم واقع دروغ است كه نه به‌‌آن‌‌چه گفته معتقد است، و نه گفته‌‌هايش واقعيتى دارد، و گاه اين دروغش يك بعدى است كه آن‌‌چه گفته واقعيت دارد ولى به‌‌آن واقعيت معتقد نيست، يا بالعكس به‌‌آن معتقد است ولى واقعيتى ندارد، و اين هر سه با اختلاف كيفيت و كميّت ابعادش تماما دروغ است و راستا بودن مكلفان در تمامى ابعاد واجب است گرچه داراى درجاتى چند است. و خلافش نيز داراى دركاتى است.
گاهى هم از نظر اعتقاد و نيت و واقعيت راست است ولى چهره‌‌ى دروغ دارد كه «توريه»اش مى‌‌نامند، و اگر از اين چهار ضلع بيرون باشد راست به‌‌تمامى معنى است.