نماز (نماز جمعه)

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدالله الرّب العالمین و صلی الله علی محمد و علی آله الطاهرین

اعوذ بالله من الشیطان ارجیم

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ  ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ. فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ. وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ

چند نکته. که از برای کل ابواب و مسائل فقهیه برای ما نافع است. نکته اول. بعضی از احکام مخصوصا احکامی که یا بعضا و یا کلاً مورد نقد قرار گرفته است در قرآن به طور صریح و یا احیاناً ظاهر نیست. مثل حکم قبله بودن بیت المقدس در چند ماهی که بعد از هجرت به مدینه منوره برای پیغمبر بزرگوار حاصل شد. از کجای آیاتی قبله به دست میاریم که بیت المقدس هم مدتی قبله بود فقط از آیاتی که اشاره به گذشته داره. و ما جعلنا القبلة لتی کنت علیها نگفته کجا. مال قبله. حالا خبری نیست. و ما جعلنا لتی کنت علیها الّا به نعلمَ من یتبعُ الرسول لالمن ینقلبَ علی اهل بیت. خوب بعد از … طبق آیات سوره بقره و همچنین بعد از احکامی که قسمتی نقض شده و قسمتی نقض نشده البته در قرآن شریف هست. و لایی یعطیانها و عاطوهما. و ببخشید و الّذان یعطیانها و یعطیانها و عاطوهما. این والذان یعطیانها و عاطوهما یعنی مرد و زنی که عطیان فاحشه دارد. که قدر مسلمش زنا بعد لواط و یا سابقاً مثلاً مشهور باشه یه بحثی در … هست. در اینجا چرا قرآن شریف ذکر کرد چون منسوخ و بعضاً غیر منسوخ. این یه مطلب که بعضی از احکام هست که در قرآن شریف ذکر نشده اصلا مگر به حساب نصش اشاره شده. بعضی احکام به عکس. دوبله است. گاه حکمی در سنت است در قرآن نیست در قرآن هست در سنت نیست. گاه هم در سنت است هم در قرآن. در سنت شریفه حکمی مقرر و ثابت بعد هم در قرآن میاد برای چه؟ برای چند جهت. یک جهت که اگر تخلفی از حکم بر محور سنت انجام شد قرآن میاد اون حکم را بیان می کند و نسبت به متخلفین هم مطالبی خواهد داشت. حکم اینجوری هم از حکم نوع اول مهمتر است که علیکم السلام. فقط سنته و هم از حکم نوع دوم که فقط کتابه چون مجموع کتاب و سنت است اگر قرآن شریف بعد  از سنت ذکر کند به حساب اهمیت اوست و از این قبیل است نماز جمعه. نماز جمعه از واجباتی است که قبل از نص آیات سه گانه جمعه در سنت ثابت بوده هم از این آیات استفاده می کنیم این مطلبو و هم از سنت استفاده می کنیم مطلبو که قبلا نماز جمعه واجب شده و مخصوصاً در اولین جمعه ای که رسول الله صلوات الله علیه به مدینه تشریف آوردند در روز دوشنبه وارد شدند نمازهایی را دو شنبه و سه شنبه و چارشنبه و وقتی که جمعه شد اولین نماز جمعه رو رسول الله صلوات الله علیه شروع فرمودند و خطبشون هم خطبه مشهوره ایست که من در تفسیر یادداشت کردم و اینجا براتون می خونم. عرض می شود که در صفحه سیصد و چهلم الفرقان جلد بیست و هشتم. می فرماید که بله. قرا الفریقان عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم. انّهو قبض لاول جمعةٍ اقامها فی المدینة المنوره فقال: انّ الله افترق علیکم الجمعة فی مقامی هذا همینجا. نه میشه همونجا باشه. مطلب این است که مقامی را اگر اقرب مقامات در نظر بگیریم همون مسجد که رسول الله می خواستن ظهر جمعه اولی نماز بخوانند همونجا نمازجمعه بر پیغمبر واجب شد یه دو رکعتی رو بردارد به جای دو رکعت خطبتین اینجوره اونجوره خصوصیات ان الله افترق علیکم الجمعة فی مقامی هذا فی یومی هذا ببینید. یوم یوم جمعه. کی اش؟ همون اول جمعه چون مقامی حاصل شده. فی مقامی هذا فی یومی هذا فی شهری هذا فی عامی هذا الی یوم القیامة. و این جمله الی یوم القیامة از جمله ادله قویه است در این حدیث مرضی  … صدقین که نماز جمعه وجبش اختصاص به زمان حضور معصوم ندارد. فمن ترکَ حسب صافاً بها در روایتی که سنی ها نقل می کنند علی دارد. علی فمن ترکها. در اینجا علی ندارد. فمن ترکَ استحقاقاً بها او جهودا لها. فرق داره.استحقاق داریم جهود داریم. جهود کسیه که منکر به وجود و یا حتی شرعیت برای نماز جمعه باشد. اگر کسی منکر رجحان نماز جمعه یا منکر جواز نماز جمعه باشد. کسانی که خیال می کنن نماز جمعه بدعت است و یا حرام است در زمان غیاب مثلاً این جهوداً لهاست. استحقاقاً بها. نخیر. قائل است که نماز جمعه واجب است یا قائل است که نماز جمعه رجحان دارد اما سبک می گیره. واجبه اما خوب همه واجبارو که نباید سنگین گرفت. سبک می گیره. سبک گرفتن واجب معنیش چیه؟ یعنی کارهای دیگر را چه کارهای واجب چه کارهای راجع چه نه واجب چه راجع عرض می شود که چه خستگی چه تنبلی چه حالم مناسب نیست اینارو مقدم می دارد بر نمازجمعه. و لذا کسی که علاقمند به نمازجمعه ام هست معذالک کارهای دیگر را برنماز جمعه مقدم میشمارد این استحقاقاً بهاست. علی فمن. بله فمن ترکها استحقاقاً بها او جهوداً لها فلا جمع الله لهوا الشمله. چرا؟ این عذاب مناسب است با عذاب ترک جمعه. آیا نماز جمعه جمع شمل می کند؟ بله دیگه یکی از سیاست های اسلامی نماز جمعه جمع شمل است. تفرقات را از بین می برد. افکار را وحدت می دهد و از این سقبیل. و لذا در مقابل. فلا جمع الله لهوا شمله و لا بارک لهوا شمله برای اینکه نماز جمعه برکت می دهد در امر مسلمین علی و لا صراط له. پس معلوم می شود نماز جمعه اگر در نماز های دیگری شلی باشه سستی باشه این دارد جبران می کند. فلذا در روایاتی داریم که از جمعه تا جمعه یک نماز را خداوند بسیار موکدا واجب کرده که گناهان فی مابین جمعتین را خداوند تخفیف بده ببخشه پس این علی و لا صلات. عیک سلام. الا و لا صلات له یعنی نماز جعه محور کل نمازهاست که اگر نمازجمعه استحقاقاً بها او جهودا لها ترک شود نمازها دیگر را خوداوند بهش اعتنایی ندارد. علی و لا ذکات له نماز جمعه که ذکات نیست پس این اگر نمازجمعه ترک شد استحقاقاً بها او جهودا لها ذکات عرض می شود که این حساب نداره. برای اینکه ذکات از واجباته ولیکن اوجب از ذکات نمازجمعست. کمااینکه نماز جمعه اوجب از کل نمازهاست. علی و لا حج له. آیا نمازجمعه واجب تره یا حج. حج به یک معنا واجب تر است نمازجمعه به یه معنا دیگه و اجب ترست. حج به یک معنا که این معتمر عرض می شود که سالیانه جهانی مسلمونهاست. اما اگر حج به حساب اجتماع عظیم اهمیت دارد سالی یه مرتبست. برای عده ای هم که عمری یه مرتبست. اما نمازجمعه هفته ای یه مرتبست. چون هفته ای یه مرتبست در هر هفته ای تجدید دیدار مسلمونها برخورد مسلمونها جمع شمل مسلمونها می شه. بنابراین اگر نمازجمعه را کسی ترک کند حجش هم شله. علی و لا صیام له. علی و لا رزق له. علی و لا برکت له. تمام می رود کنار. پس نماز جمعه در قله واجبات عبادی و سیاسیست که خداوند مقرر کرده. حتی یتوب فمن تاب تاب الله علیه. در تابته نوشتیم که اذکر الرسول کذا و سائل شیعه کذا …. کذا او فتوح الراضی کذا …رواح شهید ثانی کذا فی ثمر ثماج کذا این روایت از روایات مشهور بین الطریقین است و منکر نداره. برگردیم. نماز جمعه چنان که در بحث صلات الحوسطی بحث کردیم. در میان کل نمازهای هفده گانه در طول هفته نماز جمعه از همه مهمتره. از نماز صبح مهمتر است از نماز ظهر مهمتر است چون نماز صبح از مهمترین نماز های وسطی بود و نماز ظهر مرحله بعد بود ولیکن مرحله قبل از قبل عبارتست از نمازجمعه که هم نماز جمعه است و هم نماز ظهر است. از مصادیق بسیار جالب صلات وسطی عبارت است از نماز جمعه. حالا. یه نکته دیگر که خواسیتم عرض کنیم. بعضی از واجبات هست که در مکه مکرمه اصلا اسمش نیست. اصلا نیست. لکن مهمه. حج چطوره آقایون جهاد چطوره؟ دفاع؟ امر به معروف و نهی از منکر. نمازجمعه؟ همه مهمه. یعنی در میان واجبات ثلاثین صلوات جمعه از همه مهمتر است. در میان واجبات حرکتی که قدرت و سعی می خواد جهاد خیلی مهم دفاع خیلی مهم امر به معروف و نهی از منکر خیلی مهم در میان اجتماع عالمی جهانی اسلامی که این یک فرض سیاسیت فریضه سیاسی است حج. از این چند واجب در مدینه خبری نیست. در مکه خبری نیست. شما اگر تونستید در کل قرآن آیه ای پیدا کنید راجع به امر به معروف و نهی از منکر در مکه سیزده سال در مکه مکرمه که اکثر سن رسول است. سن رسالتی رسول. اکثر سن رسالتی رسول که سیزه سال است در مکه یک آیه راجع به امر معروف و نهی از منکر نداریم. در سوره بقره داریم در عرض می شود که سوره آل عمران داریم. داریم داریم بگرد. منم گشتم. یک آیه راجع به امر به معروف و نهی از منکر در مکه نداریم. باب دفاع که بالاتر است نداریم. باب جهاد که بر …. دارم عرض می کنم. و الا کل جهاد های اسلام دفاعه. باب امر به معروف و نهی از منکر در مکه نداریم باب دفاع نداریم باب جهاد نداریم حج نداریم آیات حج در سوره بقره است در سوره حج است در سوره توبه است در سوره آل عمران است در چند سوره است. آیات حج متأثر است. لفظ حج و لفظ حج البیت اصلا در مکه نداریم. در مدینه داریم. و اولین حجی که رسول الله صلوات الله علیه علی رئوس الاشهاد انجام دادند که حجة الوداع بود که اولین حجم بود و آخرین حج رسول الله هم بود. همون حج سنه نهم مدینه منوره بود که بعد از چند ماهم رسول الله وفات کردند. ولی عمرة القضا رسول الله انجام دادن در اون اواخر قبل از حجة الوداع. ولی عمرة الوداع اصلا یه چیز خاصی بود. اما حج خانه خدا بصورت رسمی کل مستطیعین که بروند و حج را انجام بدهند سیزده سال پیغمبر اون کارو نکرد و واجبنبود در مدینه در مکه مکرمه. نماز جمعه هم همینطور. نماز جمعه در سوره جمعه است و سوره جمعه سوره مدنیه است و چرا؟ و چرا؟ این چندتا چیز. این چندتا چیز که از واجبات اجتماعی جامع اسلام است اصلاً در مکه نبوده بلکه واجبات فردی بوده. مثلا نماز جماعت در مکه نبوده بله پیغمبر بزرگوار اول نماز جماعت می خوندن اول ایستادن خدیجه یک زن امیرالمومنین یک مرد یک زن و یک مرد جماعت بود ولی به طور مخفی. اون جماعت هایی که اینجا و اونجا حتی خود رسول الله . خود رسول الله ما نداریم غیر از اون مرحله اولی که در مسجد الحرام بایسته به نماز جماعت حتی یه نفر پشتش بایسته اینجا تنها نماز می خوند ابوجهرها و ابوظهرها معده گوسفند سرش می انداختند که غیرمسلمون بودن. در مکه مکرمه نماز جمعه که در حد وجوب است یا واجب است یا مستحب بسیار موکد است و سیاست بسیار اجتماعی عام اسلامیست نبودست نماز جماعت در مکه مکرمه. درمدینه بله. پس نماز جماعت نماز جمعه. حج نهی امر به معروف نهی از منکر دفاع جهاد اصلا نبوده. اصلا اولین آیه ای که راجع به دفاع نازل شد، اذنَ للذین یقاتلون بانهم ظلموا. ببینید. حزن. قبلا اذن نبوده. این آیه در سوره حجه. سوره حج مدنیست. اذنَ للدین یقاتلون بانهم ظلموا و ان الله علی نصرهم لغدیر. الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ ۗ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا. الی آخر. ببینین اُذِنَ. قبلا اذن نبوده. اذنَ برای چیه؟ قبلاً اذن نبوده. نه اینکه قبلاً واجب نبوده. مستحبم نبوده جایزم نبوده مکروه به اون معنای دیگر. نخیر اصلا حرام بوده. دفاع کردن در مکه مکرمه حرام بوده. خوب این دفاع. جهاد که بالاتر است. و چرا؟ برای اینکه اسلام دو مرحله. هر دعوتی اینجوریه. دعوت مبارک اسلام در مکه مکرمه که در اون زیر خناف شروع شد اول افراد درست می کنه. تو تو تو تو. مرحله دوم این است که با هم نماز جماعت با هم نماز جمعه همدیگر را امر به معروف هم دیگر را نهی از منکر در مقابل دفاع در مقابل دشمن عرض می شود که جهاد و حج این امور اجتماعی اسلام اصلا در مکه نبوده ولی می شده باشه. این واجبات فردی شخصی بوده اونم به طور مخفی بوده به طور سری بوده. بعدیشم جهاد به طور جهاد خیلی می تونسته باشه. ساکن سبک در مکه مکرمه به چنین واجباتی که اوجب واجبات سیاسی اسلام هست دستور داده می شود دستور ندادن یعنی که این حرام بوده. یه کسی می خواد بره عرض می شود دهی تو ده راش نمی دادن سراغ کدخدا رو میگرفت. بابا تو ده راه نمی دن کدخدا؟ گفت پیغمبرو نمی ذارن مسجدالحرام نماز بخوانه بیاد جلوی کعبه نماز بخونه. اینکه نمیشه. این سیاست خطبه خطبه است سیاست قدم به قدم است قدم اول را بردار بعد دوم بعد سوم بعد چهارم. بلکه خداوند یک جور دیگر حرف می زنه. قل انما اعظکم بواحدة ان تقوموا لله مثنی و فرادی. از مثنی میره رو فرادی الان برا ما این … مثنی بعد می گه فرادی نمی گه ثلاثة می گه فرادی. مطلب اینه. حفظ کردن اصل اسلام مشکل تا چه رسد دو نفر با هم سه نفر با هم چند نفر با هم و این مشکلات را ما در طول زندگی اسلامی خودمون باید داشته باشیم. ما حَمَله رسالت رسول الله صلوات الله علیه هستیم.  لَقَد كانَ لَكُم في رَسولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَن كانَ يَرجُو اللَّهَ وَاليَومَ الآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثير. اسوه حسنه است کتکا رو حضرت خورد نازو ما بکشیم؟ معده های گوسفندو سر حضرت انداختن بگن برو سرمونو شونه کنن مثلا؟ خوب. در مکه مکرمه واجبات سیاسی اجتماعی که مناسب است با تشکیل جمعیت ها تا چه رسد با تشکیل دولت اسلام نبود اما در مدینه شد. چون در مدینه منوره تشکیل دولت اسلام شد. و لذا تاریخ اسلام از کی شروع می شه. تاریخ اسلام از روز بعثت شروع نمی شه. روز بعثت سیزده سال قبل از روز عرض می شود هفدهم یا دوزادهم ربیع الاول است. سیزده سال قبله. چرا؟ برای اینکه اونوقتی که شد می شد بگی اسلام و جون گرفت اسلام و تشکیل دولت داد تشکیلات داشت جِیش داشت غذا داشت چه داشت چه داشت اونوقت از مدینه منوره شروع شد. بسم الله الرحمان الرحیم روز دوازده ربیع الاول رسول الله صلوات الله علیه وارد عرض می شود که مدینه منوره شدن و روز دوازده اول سال هجری شد. همون روز اول روز دوازده اول سال هجری شد. حالا محرمو می گیرن کاری نداریم. و پیغمبر بزرگوار دستور داد از همین روز، عرض می شود شمارش کنیم. چرا؟ برای اینکه الان قدم دوم را اسلام برداشته و الان منظم است قدرت اسلامی. اینطور نیست که این یه نفر کنس انقلی مش حسن علی و مش تقی و فلان. نخیر این مشتیا و کلا و عرض می شود که حاجیا و فلان و اینا به هم ارتباط دارن. ارتباط دارن تحت نظامن تحت قرارن با هم هماهنگی دارن با هم ارتباط دارن و مخصوصاً اون عبادت های سیاسی اجتماعی اسلام که در مدینه منوره عرض می شود که مقرر فرمود. خوب. این حرف دوم بود که خواستم عرض کنم. مطلبی که استاد بزرگوار ما مرحوم آقای بروجردی قدس الله روحه زکیه فرمودن که هنوزم در طب سنتی ایشون اعلمن. طب سنتی ها . هنوز هم در طب سنتی ایشون اعلمن. از همه کسانی که در زمان ایشون آمدن و بعد از ایشون آمدن به نظر من ایشون اعلمن. من نظرم در باب … این بود که کسانی که برای وجوب نماز جمعه به آیه نماز جمعه استدلال می کنن نمی تونن. این جزو رو یکی از برادران نوشته پخش شده. برادر مظلوم نوشته پخش شده. نماز جمعه آقای … نوشته و پخش شده. به ایشون گفتم من می گم برادر مظلوم ایشون می گن منم می گم برادر مظلوم. خیله خوب حالا به هر صورت. عرض می شود که ایشون در بحث نماز جمعه من خوب یادم هست. چند ساله تقریبا بله چهل و شیش سال می شه چهل و چند سال می شه. یا حالا. در ذهنم نیست. مطالب علمی رو خدا توفیق می ده که در ذهن بمانه. مطالب عادی رو خوب چون … یادم می ره. اگر شماره تلفن فلان بود که خوب لازم می شد. بله ایشون فرمودن که از سنت استفاده می شه و از خود آیات نماز جمعه که نماز جمعه قبل از نزول آیاتش واجب بوده یا مستحب بوده. یا واجب تعیینی بوده یا واجب تخییری بوده. بیان ایشون این بود که من تکذیب می کنم بیان ایشونو. ببینیم. خوب من جوون ترم از سن اونوقت ایشون. که نماز جمعه هرچه بوده است در زمان رسول الله رحجان داشته است. حالا یا رجحان وجوب تخییری یا رجحان وجوب تعیینی یا رجحان استحباب داشته نداشته. از قرآن فرمودن اینطور از قرآن نمی توانیم از یا ایها الذین آمنوا اذا نودی لصلات من یوم الجمعه فاسعوا علی ذکرلله از فاسعوا نمی توانیم وجوب تعیینی حساب کنیم. چرا ایشون می فرماید که چون این آیه در امور تشریع که نیست. این سه آیه موقعی نازل شد که نماز جمعه واجب شده بوده. درستم می گه. نماز جمعه قبلا واجب شده بوده دلیل دلیلش آیه سوم آیات جمعه است. سه آیه است دیگه در . و اذا روا تجارتا او لهوا انفضوا الیها. که همین حالا. حالا که داره واجب می شه. اگه حالا داره واجب می شه. حالا که وسط نماز نیستش که حالا داره آیات خونده می شه. حالا جبرئیل داره آیاتو میاره. اگر این آیات می خواد نماز جمعه را واجب کند تازه خوب آیه سوم رو می تونه بخونه بعد معلوم می شه چکار باید کرد. آیه سوم. وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ معلوم می شود که نماز جمعه ای خوانده شده بوده است نه حالا. حالا که. اگه حالا داره نمازجمعه می خونه که پیغمبر نمی تونه حرف بزنه که نمی شه به پیغمبر وحی نازل بشه. پیغمبر که دارد خطبه جمعه می خواند و دارد نماز جمعه می خواند که نمی شه بهش وحی نازل بشه که. اگرم نازل شه بر فرض محال که نمی تواند بخونه برای مردم که. خوب پس بنابراین نماز جمعه ای قبلا خونده شده که عده ای از کسانی که در نماز جمعه شرکت کردن پیغمبرو در حال خطبه ول کردن رفتن دنبال لهو و تجارت. که یکی دو مرتبه عرض کردیم. عام عام المجاهلون و از شام ابن کرکوک فلان جنس آورده بودن این مسلمونا هم احتیاج داشتن. اول کارشونم هست مثلا. احتیاج داشتن اول اول کاره. تازه می خواست دولت اسلام تشکیل شه تازه از زیر اون چماقا و اون کتکا و اون اذیتا در اومدن. از گرسنگی و بدبختی و در به دری حالا دارن نفس می کشن. سه چهار روزه الان پیغمبر مدینه آمده. حالا نماز جمعه رو خونده. نماز جمعه رو خونده واجبم بوده. حالا اونطرف دارن شیپور می زنن و طبل می زنن و آهای جنس آوردیم. اینام اضطرار دارن به جنس. عام المجاهله بوده. به حساب اضطرار به جنس می گن خوب نمازو بعداً هم می شه خوند ما می ریم جنسو می خریم که تأمین قوت و معاش بکنیم. بعداً فلان. آیه چی می گه؟ گله می کنه. شدید. شلاق هایی که در این آیه سوم جمعه بر سر روی کسانی که برای تجارت بیع رفتند تا چه رسد لهوا خیلی شدیده وا اذا روا تجارتاً نه رایتُ. روا. این یا ایها الذین مخاطب کل مومنین طول و عرض. اون دعای اول کل مومنین است. ولیکن این آیه سوم جمعیت خاصی ان. می گه و اذا روا تجارتاً او لهواً. انفضتوا الیها و ترکوک قائما. پس می بینیم که نماز جمعه قبلاً واجب شده بوده ایشون می فرمایند چون قبلا ببخشید. پس می فهمیم، ایشون می گن، که نماز جمعه قبلاً وارد شده بوده در سنت. اما چجور وارد شده؟ آیا وجوب تعیینی است؟ وجوب تخییری است؟ استحبابه؟ یا اگرم وجوب تعیینی است وجوب تعیینی در همه زمانهاست یا وجوب تعیینی در زمان رسوله؟ می گد اینارو که ما نمی فهمیم. باید از سنت بفهمیم. ایشون می گن از سنت ها ما اونچه می فهمیم اینست که شرطش وجود امام معصوم است یا اذن خاص امام معصوم فوق اذنها. می گن از آیه چیزی نمی فهمیم چون آیه تشریعی نیست. اگر آیه تشریعی بود بله. یا ایها الذین آمنوا اذا نودی تا آخر تشریع. باید هر کسی خودش را برساند به نماز جمعه. استثنا هم ندارد. به همون قوتی که ما عرض می کنیم و امروز بیشتر عرض خواهیم کرد. ایشالله. ما به ایشون عرض  می کنیم که دعای اول جمع بین تشریع و تاکیده آیه سوم تاکیده. فرق داره. دعای اول جمع است بین تشریع و تاکید. که وجوب نماز جمعه رو بالاتر می بره. و لکن آیه سوم چیه؟ تاکیده. آیه سوم می خواد میان جان نماز جمعه برسد. در حالی که به نماز جمعه آمده اند و ول می کنند برای کاری که فکر می کنند اهمه. نخیر. اهمی از نماز جمعه نداریم. هیچی تجارت بیع اجاره چه چه که بعدا بحث خواهیم کرد اینا رو ما نداریم. اول که آیه وارد می شه می گه. یا ایها الذین آمنوا اذا نودی لصلات من یوم الجمعه فاسعوا. فاسعوا نوکر کسیه؟ فرع جای دیگست. که ما باید بریم در روایت ببینیم فاسعوا چه سعیی بوده تا اینجا بفهمیم. نخیر، قرآن اصله روایت که اصل نیستش که. اگرم آیه سوم نازل شده برای تاکیده اون اصلی است که در آیه اول و دوم ما فهمیدیم. یعنی وجوب جمعه اونقدر قوی است که خداوند اتکای به سنت نکرد. مثلاً در سنت داریم که نماز های جمعه هفده رکعته در آیه نداریم. قرآن نداریم. کافی بود. سنت جوری قوی بود که کافی بود. اما در سنت که نماز جمعه داریم نماز جمعه اولش یا دومش اینجوری مبتلا شد. خوب خداوند برای اینکه اولا نمازجمعه مبتلا نشود که اگر کسی آمد خیال می کند که مصلحت آن است که بریم نون و غذا بخریم. شورای مصلحت یا فرد مصلحت که نون و غذا بخریم. نخیر این حرفا نیست. هیچ مصلحتی تقدم بر نماز جمعه که جان سیاسی و اجتماعی اسلام است، عرض می شود که ندارد. این آیات نماز جمعه جمع است بین تاکید و تشریع. مثلا و اذا روا تجارتاً تاکیده تشریعم هست چرا؟ برای اینکه اگر این آیه نبود جماعت چی خیال می کردن. خیال می کردن که خوب بالاخره این دوران ها هم بین اهم و مهمه. حالا پیغمبر که ایستاده دارد خطبه می خواند مام نون و آبمون گیر سر این مجامع است پس اهم این است که بریم. پس در تشریع اینا ناقصن چون در تشریع ناقصن آیه سوم نظر دارد به آنچه واقع شد و بلکه تشریع داره  می کنه. می گد که دیگه نکنید این کارو. این کاری که قبلا شد دیگه تکرار نشه. و آیات اول و دوم اگرم بخواید بگید که نظر دارد به آنچه در خارج بوده بسم الله. نظر دارد به آنچه در خارج بوده ولکن این آیه اول و دوم که نظر دارد به آنچه خارج بوده بیانش ناقص است یا درست بیان کرده. خدا که بخواد از سنت رسول الله که حکم خودش است فرض کنید چیزی را نقل کند. نقل نیستش که. اگر فرض کنیم خداوند سنتی را بخواد نقل کنه به لفظ امر نقل کرد چی می فهمیم آقایون؟ خوب وجوب. اگه به لفظ نهی نقل کرد خوب حرمت می فهمیم. نمی شه دمرو حساب کرد. بگیم ببینیم در سنت چی بوده تا آیه ای که اشارت دارد رو اون. نخیر این حرفا نیست. وقتی که خداوند دارد نقل می کند که من در سنت چنین گفتم امر. در سنت چنین گفتم نه از خود چنین گفتم امر است و نهی وجوب به آنها استفاده می شه. می گه بله ولی بنا نیست که بریم دنبال سنت ببینیم سنت وجوب بوده. خیر. تازه در سنتم همینطوره. حالا سنت کاری نداریم. در سنت فرق داره فلان. پس اولا این دو آیه اول حتی سوم. این دو آیه اول و دوم و حتی سوم د ر مقام جمع بین تشریع و تاکید و تایید هستند. حتی اگر تایید خالی. حالا عرض کنیم اذا نودی فاسعوا این تایید خالی بود. تایید واجبو کردیم تایید مستحب. آقا تایید مستحب رو به لسان امر نباید کرد که. تایید جایز را به لسان امر نباید کرد که. خود لسان امر لسان وجوب است و لسان نهی لسان حرمت است بنابراین ما از آیه اول و آیه دوم عرض می کنیم به مرحوم آقای بروجردی و دیگران که استفاده وجوب می فهمیم و روایات می فهمیم. اگر روایاتی اومد و در مقابل آیات خواست حرفی بزند ما می گیم خوب رو اون حسب . این مطلب اول ماست. مطلب دومی که می خواستم عرض کنم در متن آیه. میرسیم حالا. بله مقابل شره. اونو میرسیم. حالا ما قدم قدم می خوایم بریم جلو. سوال قبلا یه حرفی زدم البته معنی این که قبلا یه حرفی زدم این نیستش که قراره جوره دیگه نگم. چون دو حالته. یا قبلا من یه حرفی زدم نفهمیدم بعد فهمیدم جور دیگه می گم. فوقش اینه دیگه. یا نه قبلا من این حرفو زدم قبولم ندارم ولی من این حرفو می زنم که شما فکر کنید و اگه جواب دارید جواب بدید. و این کارو آقای بروجردی زیاد می کرد. بالا می کرد پایین می کرد اینور می کرد اونور می کرد. بعد یکی از بزرگان فقهایی که امروز تشریف دارند دو برادرند. عرض کردند آقا شما آخه. ما که عده ای از مجتهدین اینجا هستند. حالا من که الف ب نمی خوام بگم. من واسه مجتهدین دارم بحث می کنم. کسانی که قریب الاستنباط هستند. من مطلبو درست می کنم بعد خراب می کنم درست می کنم خراب می کنم هی درست می کنم و خراب می کنم همشم با ادله تا تبلور پیدا کنم اجتهاد شما و نظر شما. حالا بنده چند روز قبل عرض کردم که از فاسعوا استفاده می کنیم که تا دو ساعتم می شه نماز جمعه رو تاخیر انداخت. نگفتم؟ حالا عرض می کنم که نخیر این حرف درست نیست. چرا؟ ببینید. اذان وارد. در نماز جمعه مثل کسانیکه در دانشگاه یا اینجا یا جای دیگه قبل ازظهر وارد می شن. می خوان خطبه های قبلو گوش بودن. یعنی صحبت های قبل. خطبه های قبل که باطله. این یه داستان. آمده اند و مقداری گوش داده اند و رفته اند برای کار اهم. مثل همین که و اذا روا دارد. این دو. سوم کسانی که اصلا نیامده اند ولی نزدیکند. آمده اند نزدیک محل نماز جمعه یا کار داشتن یا برای نماز جمعه آمدن یا هر چه. آمده اند نزدیک محل نماز جمعه فاسعوا. کاری نداره که این تا اذون گفتن در چند دقیقه میرسه. چهارم سر چهارم بحثه. چهارم کسانی که علی راس فرسخینند. در روایات داریم. کسی که در بیشتر از دو فرسخ باشد واجب نیست بر طبق روایات. کسی که در دو فرسخ به پایینه واجبه. سوال. دو فرسخ نسبت عرض می شود به هشت فرسخ ربع مگه نیست آقایون؟ خوب چند حساب می کنیم؟ اگر ربع مجموع بیست و چهار ساعت حساب کنیم شیش ساعت. خوب کسی که سر شیش ساعت مسافت تا نماز جمعست تا گفت اذان گفتن فاسعوا. خوب این کی می رسه؟ غروب میرسه. مخصوصاً در مدینه منوره و مکه مکرمه روزها و شب ها در بیشتر ایام سال مساوی اند. در بیشتر ایام سال دوازده دوازده. بیشتر بشد روز کمتره شب کمتره. خوب مخصوصا در اون مواقعی که روزها دوازده ساعته ظهر تا غروب شیش ساعت پس سر غروب آقا می رسه. تا سر غروب امام جمعه صبر کنه نماز عصرم نخونه. میشه؟ فکر کردین؟ این حد اعلاش. حد پایین ترشو کسی بگد نه این بیست چهار ساعت نه بیست و چهار ساعت راهه. بلکه چون شب معمولا استراحت می کردن و روز راه می رفتن روز نمازه می گیم قبول کردیم. خطبه حساب نیست. دوازده ساعت. دوازده ساعت ربعش چقدره؟ سه ساعت آیا کسی که سر ساعت از فاصله از نماز جمعه است این تا اذوون گفتن شروع کنه. بعد از سه ساعت خودشو برسونه خوب نه علی مونده نه حوضش. چرا؟ مگه نماز جمعه مگه امام جمعه نوکر بنده است که صبر کنه. که مشت حسن قلی می خواد از دهش در یه سه ساعتی بیاد. نخیر. مگه این موظف نیست یا راجعاً یا واجباً نماز جمعه رو اول وقت بخونه؟ خطبتین را تا اذان تمام شد السلام و علیکم و شروع کنه به خطبه. این السلام و علیکم و شروع می کنه به خطبه مگه خطبه سه ساعت بیش طول می کشه؟ جمع خطبه و نماز یک ساعت، یک ساعت و نیم. پس یه ذره این بالاتر از فاسعوا می خوادش. نتیجه مطلب این است که چه شیش ساعت باشد چه سه ساعت باشد چه دوساعت باشد حتی چه یک ساعت باشد چه نیم ساعت باشد فاسعوا به اول خطبه نمی رسد یا اصلا به خطبه نمی رسد یا اصلا به نماز نمی رسد نکته ای که خواستم عرض کنم. خوب حالا. بله. برای اینکه هشت فرسخ مگه مسافت سفر نبود قصر نبود؟ هشت فرسخ که مسافت قصره دو فرسخ این یا ربعشه یا بیا دیگه. ببخشید دو فرسخ نسبت به هشت فرسخ یا ربعه یا دو فرسخ نسبت به هشت فرسخ چقدر می شه؟ نسبت به دوزاده فرسخ چقدر می شه؟ بله؟ بله … می شه. اینطور می شه ببینید این علی راس فرسخین شما حساب کنید. حالا در حسابشو من بالا پایین کردم. این علی رأس فرسخین که دو فرسخه حساب کنید. دو فرسخو اگه نسبت به هشت فرسخ حساب کنید دو فرسخ می شه ربع نسبت به کمتر یا زیاد تر نمی تونید حساب کنید اون حسابی که من کردم اگه نسبت به بیست و چار ساعت حساب می کردیم. که این فرض کنیم که دو فرسخ چند ساعت وقت می گیره. این به حساب ساعت. اما اگر به حساب مسافت حساب کنیم. به حساب مسافت ربعه رو حساب مسافت که عرض می شود مسافتٌ این مسافت که حسابش ربعه این دو فرسخو در چند ساعت طی می کند؟ سه ساعت. دو ساعت سه ساعت. حالا شیش ساعت هیچی. در این دو ساعت و سه ساعت که خیلی جدیت کند دو ساعت. در این دو سه ساعت که می خواد طی کند اذا نودی که اذان گفتن فاسعوا. یعنی وقتی که ظهر وارد شد در دل جون. شما فاسعوا تا برسید به محل نماز جمعه. این جوری که برسید نماز جمعه خوندن نماز عصرم خوندن چیزی نمونده. پس فاسعوا شامل حال او رو این حساب نخواهد شد. جواب. ببینید در این آیه خدا دو کار خواسته بکنه. یه مرتبه یه کار خواسته بکنه از اینور یا اونور. از اینور خواسته اصل وجوب نماز جمعه رو فقط بگه. اینجوری می فرمود. اذا نودی علی الصلات جمعه فصلوا. فاسعوا نمی گفت. اگرم ازونور بخواد کار کنه که نماز جمعه ای قبلا خونده شده و پیغمبرم گذاشتن در حال خطبه و رفتن سراغ بیع و تجارت داره می گه لا تخربوا صلات الجمعه. اولش صلوا دومش لا تخربوا. خدا خواسته اینجا ببینید حربه بکنه. در این آیه یا ایها الذین آمنوا اذا نودی لصلات من یوم الجمعه فاسعوا. خواسته هر چار بعدو بگیره. من چار بعد نگفتم. کسانی که در نمازجمعه هستن خوب تسهیل آهسته به فاسعوا. کسانی که نزدیکن خوب بیان چون اول خطبه می رسن. کسانی که رفتن خوب زود برگردن کی می مونه؟ کسانی که فاصله دارن. فاصله تا حد علی رأس فرسخین دارن. کسانی که تا حد علی رأس فرسخین دارن معنی آیه این نیستش که وقتی اذان گفتن اونوقت بیایید. نخیر. بعد شما سعیتون نسبت به ذکر الله که ابتلاش ابتلای خطبه اوله جوری باشد که وقتی خطبه شروع شد شما بتونید حاضر باشید. مثال مثلا. لالله علی الناس حج البیت من استطاع علیه سبیلا. بله. کی است وقت حج؟ عرض می شود که ده ذیحجه. دهه اول ذیحجه مثلا دهم و نهم. نهم دهم. نهم و دهم. هشتم رو حساب کنید برای عمره. از هشتم تا دهم وقت حجه این حج البیت زمانش کیه آقایون؟ این سه روزه. آیا ما صبر کنیم در تهرانمون در آبادانمون در افغانمون در انگلستانمون که وقتی که شب هشتم شد تازه بریم. نه می خواد بگد در اون زمان باید اونجا باشید که انجام بدید. نه این است که تازه شروع کنید که برید. بعدم وجوبش از روز هشتم و نهم میاد. اما ما باید جوری باشد که برسونیم خودمونو به حد واجب. یا نه؟ همچنین نماز جمعه که ما باید به ذکر الله برسیم ذکر الله در اینجا مگر خطبتین نیست؟ ما به اول خطبتین باید برسیم یا آخر خطبه اولا یا اول خطبه ثانیه یا آخر خطبه ثانیه؟ خوب ذکر الله همش ذکراللهه. اونی که صدق ذکرلله می کند باید به او برسه یا نه؟ پس ما باید وقتی که اول شروع کرد السلام و علیکم الحمدلله و لی کذا اول باید اونجا باشیم. پس فاسعوا چیه؟ فاسعوا چی می خواد بگه؟ فاسعوا می خواد بگه اگر نزدیکید بیاید. اگه اینجا هستید که هیچ اگرم رفتید زود برگردید. اگرم دور هستید باید قبلاً جوری خود را آماده و حاضر کنید که بتوانید به ذکرلله برسید. منتها فاسعوا گفت برا چی؟ برای اینکه نه که شما یواش یواش لخ و لخ از در دکانتون یا جایی نخیر. به سرعت برید که به خطبه اوایل خطبه اول برسید. پس برخلاف آنچه را که قبلاً عرض کردم که ما از این آیه استفاده می کنیم از فاسعوا که تا دو ساعتم می شه نماز جمعه را تاخیر انداخت نخیر. تازه اگرم بشه تاخیر انداخت مگه واجبه؟ واجب که نیست. آیا واجب است نماز جمعه را تا دو ساعت تخیری انداختن سه ساعت تاخیر انداختن؟ اگر جایز باشه. اگرم جایز باشه واجب نیست. اگه واجب نیست، معمولاً امام جمعه چند نفر که حد وجوب باشد که هفت نفرم باشه خوب این شروع می کنه. دیگه منتظر کل حسن قلی که دو ساعت بعد سه ساعت بعد برسه که نخواهد بود پس فاسعوا بیخود خواهد بود. این فاسعوا در صورتی زمینه پیدا می کند که نمازجمعه را بتوند برسه از اولشم برسه بنابراین فاسعوا حساب دارد جمع است بین تشریع و تاکید. جمله ای هم جز فاسعوا ندارد. اضافه براینکه فاسعوا وجوب دوبله است. ینی سایر واجبات رو نمی فرماید سعی کنید. انجام بدید. ولی این واجبی که می گد باید سعی کنید چرا؟ برای اینکه اگر در نمازجمعه حاضر نیستید باید برسونید خودتون رو. اگرم دور هستید از قبل باید مثل کسی که در طول وقت نماز ظهر و عصر آب گیر نمیاره. ولیکن قبل از ظهر آب گیر میاره و میتونه باهاش وضو بگیره. آیا این باید وضو بگیره یا نباید بگیره. آبو بریزه تو باغچه مثلا به گربه بده بخوره. باید وضو بگیره چرا؟ درسته که آقایون گیر دارن در مقدمات که آیا وجوب مقدمات واجب از … ترشح می کند؟ ترشح نیست امر خداست. ترشح چیه؟ ترشح مال نجاسته. ترشح چیه؟ وقتی خدا خواسته است شما نماز اول ظهر بخوانید تا غروب، پس خواسته است آنچه واجب است در نماز به عنوان شرایط انجام بدید قبلاً و آنچه بعنوان موانع است ترک کنید قبلا. ترشح مرشح چیه که شما شیش هفت ماه از وقتمونو مصرف کنید که آیا مقدمه واجب، واجب است ترشحه یا نه. برید تو فلسفه که مادامی که ذیل مقدمه نیامده چطور می تواند ترشح کند به ماقبلش؟ به مابعد باید ترشح کند. در عین حال این خلط هاییست که ما را خیلی عقب می اندازد. اذا نودی لصلات من یوم الجمعه فاسعوا الی ذکر الله. بحث اینجاست اینو فکر کنید آقایون. آیا نماز جمعه یعنی چه؟ یعنی دو رکعت فقط؟ خود لفظ نماز جمعه که در قرآنه. یعنی دو رکعت؟ یا خطبتین یا هردوس؟ ما عرض می کنیم که هر دوست. از خود این آیات در میاریم که صلات الجمعه یعنی هم خطبتین هم رکعتین. اصلا اصل صلات معنیش چیه آقایون؟ مگر اصل صلات از صلاح نبود؟ صلاح به معنی وبود پیرانه. یا پیرانه نان است یا پیرانه نور. آیا دو رکعت نماز جمعه بیشتر پیرانه نور است و بیشتر وحدت ایجاد می کند بیشتر الفت ایجاد می کند بیشتر به خدا انسان را نزدیک می کند. یا خطبتینه؟ خطبتینه شکی ندارد. خودمون قیاس کنیم. پس ببینید به نماز جمعه مگر نمی گن نماز؟ نماز جمعه. نماز جمعه نه رکوع دارد نه سجود دارد نه طهارت دارد نه هیچی ندارد. این یه مشت دعائه. میگن صلات المیت. جمعه گفتم؟ صلات المیت. به نماز مرده می گن صلات المیت. نمی گن دعا المیت. صلات المیت. واجبه.چطور به صلات المیت می گن صلات المیت. یه چهار تا دعاست که طهارت درش شرط نیست امامتم در امامش شرط نیست و نیست و نیست و نیست اما در نماز جمعه دو رکعت جزء نماز نیست از خود این آیات استفاده می کنیم. اول خدا فرمود که صلات بعد فرمود ذکرالله بعد فرمود صلات. چرا؟ تفضل در تعبیر که نیست. اذا نودی علی الصلات من یوم الجمعه بعد فاسعوا الیها نفرمود برای اینکه اگر می گفت الیها خیال می کردیم دو رکعته. فاسعوا الی ذکرلله. ذکرالله بیشتر است یا ها. خوب ذکر الله که چند کلمه چند حرف بیشتر است. فاسعوا الی ذکرلله و ذروا البیع ذالکم خیرٌ لکم لکنت تعلمون بعد. و اذا قضیت ذکرالله نفرمود. و اذا قضی رو به اذا قضیت لصلات. این کارو برای چی کرد؟ برای اینکه ماها بفهمیم که مراد از صلات جمعه خطبتین و رکعتین با همه. هر جا که امر به صلات جمعه شدیم اولش خطبتینه بعد رکعتینه. آیا ما صلاتی داریم قبل از ظهر آقایون؟ نداریم که. قبل از ظهر که ما صلات نداریم که بنابراین خطبتین باید اول ظهر خونده بشه. حالا به ادله دیگری که در روایات هست کاری نداریم. از نظر قرآن اذا نودی فاسعوا سعی برای چی هست آقایون؟ این سعیی که اینجا هست برای این است که وقتی که اذان گفتن بعدش بلا فاصله یا با فاصله دقایقی ما به ذکرالله برسیم. پس ذکراللهی که خداوند تشریع کرده است که اولش خطبتینه بعد رکعتینه کیه؟ بعد از … شما که نمیاید یه ساعت قبل از ظهر خطبه بخوانید. اینم از ادله ماست که بعد باید بحث کنیم. بله؟ خوب مباحث دیگر است که بعدا انشالله باید صحبت کنیم. الهم شرح صدورنا به نور علم و ایمان و معارف القرآن العظیم واغفرنا  لما تحبون و تالله و جنت ما اما لا تحب و لا ترداه اسلام علیکم.