مسئله ۵۸۳

رهن كه گرويى در برابر وام به‌‌منظور اطمينان است برحسب كريمه‌‌ى «وَ إنْ كُنْتُمْ عَلى سَفَرٍ وَ لَمْ تَجِدُوا كاتبا فَرِهانٌ مَقْبُوضَةٌ فَإنْ أمِنَ بَعْضُكُمْ بَعضا فَلْيُؤدِّ الَّذى أوْءْتُمِنَ أمانَتَهُ وَلْيَتَّقِ اللّه‌‌ رَبَّهُ…»(سوره‌‌ى بقره، آيه‌‌ى 283) كه در زمينه‌‌ى وام و محكم كارى براى حفظ آن مى‌‌فرمايد: «اگر در حال مسافرت بوديد و نويسنده‌‌اى براى ثبت وامتان نيافتيد پس اين‌‌جا گروگانى دريافت شده است، پس اگر به‌‌يكديگر اطمينان يافتيد كسى كه امانتى گروگان نزد اوست بايستى امانتش را باز پس دهد و از خدايش بترسد…» كه اين حكم الزامى برگرداندن امانت در صورتى است كه صاحب امانت آن را پس از اطمينان مطالبه كند، زيرا نگهدارى امانت دو صورت دارد و صورت سومش خيانت است، و آن دو صورت يكى گروگانى و وثيقه‌‌اى است كه براى اطمينان حفظ وام نزد وام‌‌دهنده مى‌‌گذارند، و ديگرى اين است كه كسى از شما بخواهد كه مالى را نزد خود به‌‌عنوان امانت نگهدارى كنيد، و در غير اين دو صورت اگر شما در امانت تصرف كنى يا نه، نگه‌‌داشتن و حبس اين امانت خيانت است.
بنابراين گرو گرفتن در صورتى جايز است كه چاره‌‌اى ديگر براى اطمينان به‌‌حفظ وامى كه پرداخته‌‌اى در ميان نباشد، و اگر هم گرويى گرفتى و سپس اطمينان حاصل كردى واجب است گرويى را به‌‌گيرنده‌‌ى وام بازگردانى مگر آن كه خود او ـ با موافقت شما ـ راضى باشد كه گرويى تا هر وقت مايل است نزد شما بماند.