پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله‌العظمی دکتر محمد صادقی تهرانی

جستجو

کلمات کلیدی

خلاصه بحث

جلسه دویست و یازدهم درس خارج فقه

نماز (اوقات نمازهای پنجگانه)

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و صل الله علی محمد و علی آله الطاهرین

اللهم صل علی محمد و آل محمد

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم صلوات بالله قانیتین

برای اینکه بجایی برسیم در فهم این آیه مبارکه چنانچه در سایر آیات قرآنیه چنین است خیلی باید دست و پا کنیم منتهی یه دست و پاییست که از جیب خودمون مصرف میکنیم پیش از اسلام یه مرتبه نخیر ما از خود قرآن شریف میگیریم کمااینکه ان القرآن یفسر بعضه بعضا وینقض بعضه علی بعض مقداری که امکان ما و استعداد شخصی یا اجتماعی و پرسش از دیگران هست در آیات رو بفهمیم. خداوند این آیات مقدسات قرآن را فقط برای واسطه وحی که رسول الله صلوات الله علیه است نفرستاد برای ناسه برای انسانس انسانی که در قدم اول انسانیتش به درجه عالیه برسد و در کوتاهی هایی که در وصول به حق دارد بوسیله وحی حضرت حق سبحانه وتعالی تکامل و تولد پیدا کند حالا دوتا مقدمه مختصر باز برای فهم صلاه وسطی.

یک عبادات یک شکل و یک جور از نظر اسکله باطنی وظاهری نیستن عبادات اسکله هایی و چهره هایی چه از نظر باطنی و یا ظاهری و یا هم ظاهری و باطنی دارند این اسکله هایی را که خداوند بعنوان عبودیت و وساطت بین الله و خلفه مقرر فرموده است اینها گوناگونن. یک عبادت است که دارای دو بخش است درونیست احیانا هم برونی میشود و اون عبادت عقیده است و برمحور عقیده یقن اگر انسان عقیده به حق نداشته باشد نیت حق غلط است باید عقیده به حق داشته باشد و بر محور اون بعدی که و اون کششی که عقیده به حق دارد نیت هم در راه حق بکند.

حالا ما نیت رو بحث میکنیم چون نیت محور اولیش عقیده است بعد از اونکه عقیده به حق حاصل شد انسان باید تمام اعمال درونی و برونیش سلبی و ایجابیش در راه حق باشد قدم اول عبارتست از نیت شایسته بعضی از عبادات هست که فقط درونیست احیانا برونی هم هست و احیانا نیست نیتی. اینکه رسول الله صلوات الله علیه میفرماید نیت المومن خیر من عمله یکی از ابعاد اقیانوس معارفی که رسول الله اراده فرموده است اینه که اگر مومن نیت کار خیری بکند ولی موفق به اون کار خیر نشود خداوند برای این نیت اجر میده خود این نیت عبادته پس امکان دارد که انسان نیت قربت بکند اما موفق به انجام اون نیت از نظر قول خارجی یا عمل خارجی یا ترک خارجی نگردد این بعد اوله.

و جان و روح مقبول کل عبادات و بلکه کل اعمال عبارتست از نیت ان مع الاعمال بالنیات و انکه در نیت ما در جا بزنیم نیت عمل برای عمل است اما اگر این برای حاصل نگردد و صاحب نیت قربت قدرت بر انجام اون عملی که باید انجام داد و یا ترک عملی که باید ترک کرد قدرت نداشت این پله اول را که عمق عبادت متعبدین است که نیت است انجام دادیم.

گاه اوقات هم نیت تنها کافی نیست لفظ هم لازمه‌. مثل صلاه صلاه شما نیت میکنین نماز بخونین اما نماز رو نخونید لفظ داره پس این نیت یک عبادتیست نیت قربت که در کل عبادات نقش محوری و نقش اصلی دارد اما در بعضی از مواقع نیت خالی کافیست کافیست به این معنا که یا فقط نیت است یا نمیتواند انسان معنی خود را نقش خارجی بدهد یا لفطا یا عملا یا ترکا در هردو بعد.

اما گاه عبادتیست که بر محور نیت عمل خارجی دارد یا عمل ایجابیست و یا عمل سلبیست. کسی که میرود جهاد فی سبیل الله بکند نیت قربتو باید داشته باشه و این نیت باید در عمل جهادی انجام گردد گاه اوقات انسان نیت ترک چیزی را میکند نیت دارد حرام رو‌ترک کند اما مجبور میشود به انجام این حرام که در اون حالت حرمت از بین میرود که نیت در اینجا بعد دوم دارد و بعد دومش یا بعد ایجابیست که نیت کند اینکارو بکند بشود یا نشود اگر بشود خب دوبعدی شده یا نیت کند اینکار حرام رو نکند اما نتواند این کارحرام رو انجام نده نیت دارد گوشت خوک نخوره اما در جایی بدون اختیار خودش قرار گرفته گه اگر گوشت خوک نخورد میمیرد.

پس گاه اوقات است که این نیت که رکن است و روح است نسبت به کل اقوال و اعمال فعلا و ترکا گاه خودش تنهایی در میدان است و کافیست گاه اوقات لفظ هم با این باید نیت باید باشه شما در حال احرام اگر لبیک ها را نگویید نیت لبیک کافی نیست هرقدر هم شما سالها هم بروید در میقات بمانید و نیت کنید اگر لبیک اللهم لب شما محرم نیستین این یه نیتیست که لفظ لازم داره.

گاه اوقات نیتیست که لفظ لازم نداره فقط عمل کافیست نیت وقوف در عرفات در منا در مشعر نیت طواف نیت سعی اینها لفظ ندارد که. بله مستحب است اما در بعد وجوبی فقط شما نیت قربت کنید که طواف کنید سعی کنید کنید اینها نیت است و لفظ لازم ندارد عمله. و گاه اوقات هست که نیت هست اما نیت ترک است باید ترک کنید نیت هست نیت فعل است باید فعل انجام بشه.

گاه اوقات نیت هست هم لفظ هست وهم فعل وهم ترک این مجمعه نورا علی نور است هرقدر عبادت شمولیتش زیادتر باشد و هرقدر فراگیر تر باشد در بعد اصلی و در بعد کیفیتی قویتر باشد و زمینه شایسته داشته باشد این عبادت تر است وساطتش بیشتره. عبادات همه وساطت نور است بین الخلق و القدر اما این وساطتها گاه به همه وجودن گاه به بعضی وجود است گاه به وجود درونیست نیت کافی گاه به وجود درونی با لفظ گاه به وجود درونی با عمل گاه به وجود درونی با لفظ فعلا و ترکا با عمل فعلا و ترکا این نماز شما چه عبادتی اینطور میتونید پیدا کنید پیدا کن ایا میتوانید شما یک عبادتی پیدا کنید درش نماز نیست حج که درش نمازه نماز حساب جدایی دارد شما یک عبادتی پیدا کنید که برون و درون و حال و قال و لفظ و فعل و ترک انسان تمام در تحت یک انضباط باید ها و نبایدها باشد. غیر از نماز ما نداریم.

در صم اینطور نیست نیت است و ترک ترک هم فعله در امر بمعروف نهی از منکر اینطور نیست نیت است و لفظ. اونو وادار کنی به زور به عملی این مراتب نهایی مراتب اخریست اگر بشود شما در تمام عبادات اصلیه ای که بعنوان فروع دهگانه دین حساب میشود فقط یک عبادت داریم که جمع الجمع است ازنظر پیکری ازنظر اسکله درونی و برونی اسکله درونی و برونی نماز در باطن نیت در ظاهر الفاظ در ظاهر اعمال فعل اعمالی و ترک اعمالی گفتن چیزهایی و نگفتن چیزهایی خود نیت هم، نیتی که در نماز میخونیم یک باید دارد و یک نباید باید نیت قربت توحیدیه نباید نیت غیر نشود نشه نه خیار

و در بعد الفاظ الفاظی را که خداوند مقرر کرده است در نماز بگید اون الفاظی که مقرر  نکرده است نه اون الفاظی که مقرر کرده است بگویید باید و همچنین از نظر اعمال بجای رکوع سجود نیست بجای سجود رکوع نیست بجای هردو قیام نیست بجای قیام هردو نیست. بنابراین تمام برون مکلفان و درون مکلفان بسیج میگردد صددرصد حتی در بعد پیکره وجوب فقه اصغر تا چه رسد به فقه اکبر که به کلیته انسان خضوع در برابر حق سبحان الله وتعالی بکنه.

شما عبادتو هرچه تقسیمم کنی نمیخوایم تقسیم کنیم هرچی عباداتو بگردی عبادتی که جمع الجمع و نورا علی نور ازنظر پیکر درونی و برونی داشته باشد جز نماز ما نداریم بنابراین حافظوا علی الصلوات و الصلاه وسطی همه عبادات صلوات است به معنای صله. همه عبادات گیرانه نور است بین حق و خلق اما گیرانه لفظیست گاه گیرانه معنویست فقط گاه نیتی و لفظیست فقط گاه نیتی و لفظی و عملیست که نمازه گاه نخیر این مراحل دیگرست که تقسیمش خودتون عرض میشود که میکنید بنابراین تمام نمازها به وجه عام صلاه وسطاست به یک معنا اما حج هم منهای رکعتین طواف صلاته امر صلاته نهی صلاته جهاد صلاته صم صلاته زکات صلاته خمس صلاته گرفتنش صلاته دادنش صلاته اگر بر محور حق باشد اگر بعنوان گیرانه نور و ایجاد نور باشد سلبش صلاه است ایجابش صلاه است در کل ابعاد

اما اون صلاتی که کل صلات را در بر دارد و کل نورانیت را در کل ابعاد وجودی انسان چه از نظر درونی و چه برونی دربردارد این صلاته از نظر پیکری داریم عرض میکنیم ما. هر نمازی که نماز نیست هر نمازی که نماز نیست گاه اوقات یه لقمه به گربه بدن از نماز من و شما بهتر میشه یه لقمه به گربه برای خدا در نماز نه توش خدا نیست یا چیز دیگه هم هست اینو عرض نمیکنم ما در خم اول داریم بحث میکنیم در پله اول داریم بحث میکنیم اون پیکره عبادتی که سازمانش و اسکله اش درون دارد برون دارد لفظ دارد عمل دارد سلب دارد ایجاب دارد همه چیز دارد جز نماز نیست

پس کل نمازها کل صلاتهای به این معنایی که ما میفهمیم نماز این در بالاترین قله دلهاست و ارتباطاس و میقاد نوره به این معناست که در بخشی از صلاه که صلوات یومیه است از رسول الله صلوات علیه و ائمه معصومین علیهم السلام روایاتیست که نمازهای پنجگانش که به یک معنا جمعه هم درش باشه در روز جمعه پنجگانس بجای ظهر است و اصالت با جمعس و الا نماز آیات نماز نماز بر اموات نماز عرض میشود که طواف که مهمترین نماز است خب تمام اینها صلاه وسطا هستن و مهمترین صلوات از صلوات وسطا عبارتست از نماز طواف که دیروز یه شمه ای رو عرض کردم.

ما مقید نیستیم کسی بفرماید یا نفرماید جز خدا مقید نیستیم که روایتی باشد یا نباشد اگر کتاب خدا دلالت دارد نه پیغمبر نه ائمه انتظار دارن که اگر قران دلالت کرد حرفیم روایتیم نقل بشه و نه خدای چنین چیز رو مقرر کرده است که اگر من چیزی گفتم اگر پیغمبرم نگفت قبول نکنید نه خدا چنین حرفی رو زده است یا میشده است بزنه و نه پیغمبر و ائمه علیهم السلام اصل و محور قرآنه و این چه بدبختیست که ماها داریم احیانا که اگر آیه ای روایتی نداشته باشد معنا نکنیم نمیفهمیم اما اگر روایتی آیه نداشته باشد یا داره دنبال آیش نمیرویم تردید عمل را الحمدلله الذی قدم المقدور الفاظه روایت که از خود معصوم هم باشه قطعا نسبت به قرآن چه باشد نقیه باشد.

خب حالا حافظوا علی الصلوات و الصلاه وسطی این عرض میشود که یک مقدمه که نماز های ما کلا چه یومیه ای باشد چه اسبوعیه باشد چه احیانی باشد چه سنوی باشد که دو رکعت طواف است. تمام اینها نسبت به کل عبادات وسطی هستن به تمام معانی وسطی وسطی چنتا معنا داره ما از قرانم این لغتو معنیشو میگیریم که پریروز عرض کردم حضور برادران تعدادشو عرض میکنم. وسطی که از واسطه و از وسیطه است وسیطه و واسطه در ابعاد گوناگون احیانا معانیشون گوناگون است و احیانا وحدت دارد واسطه این فاعله است وسیطه همون واسطه است با تعلیق زیادتر چون صفت مشبهه است وسطی بالاتر از وسیطه هست که وسیطه بالاتر از واسطه است.

بنابراین الصلاه وسطی یعنی از کل عبادات ما کل عبادات در کل ابعاد که ما داریم غیر از نماز واسطه بودن صلاه بیشتر از وسیطه بودن صلاه بیشتر است حالا وسیطه بودن در چه جهت واسطه بودن معلومه واسطه بین الحق والخلق واسطه بین العبادات واسطه بین الصلوات در وسط جمع بودن در وسط شغل بودن در وسط زمانها بودن اینا همش مراد است و تنافی هم تناضعی بین معانی نیست. استناد این به قرآن که میکنیم مثلا معنای وسطی که افعل التفضیله فعلای تفضیل است به معنای واسطه و کذلک جعلناکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس پس قرآن وسطاس در میان عبادات. عبادات همه وسطیت دارند بین الحق و الخلق که ایجاد نور میکنن در پیکره درونی و برونی اما وسطای عبادات عبارت است از صلوات این صلوات کلا وسطاست در بین صلوات هم بعضی وسطاست در بین اون بعضیهم بعضی وسطاست وسطاهاست که دارای درجات گوناگون است.

خب حالا حافظوا علی الصلوات وسطا یکی وساطت یکیم در عمق بودن اگر کسی در عمق کاری باشد در عمق جمعیتی در عمق وضعی باشد میگن وسطا وسطا قرآن و وسطنا نبی جمعا و وسطنا به جمعا یعنی جمع کفار مثلا پونصدتا بوده این در وسط وسط پیکره قرار گرفته نخیر در عمق دشمن ممکن است در عمق دشمن قرار گرفتن در ثلث اول باشد ثلث سوم باشد ثلث دوم باشد چه باشد این فوسطنا به جمعا که در سوره عادیات هست میخواد اون تبلور جهادی را نسبت به عادیات ذبحا بیان کند بالاترین تبلور جهادی و عرض میشود که قدرت و شجاعت اینست که در عمق دشمن قرار بگیره در عمق دشمن قرار بگیرد که عمق دشمن را لگد مال کند ازبین ببرد و سیطره بر دشمن پیدا کند در ابعاد حربی و جهادی .

نخیر واسطه نیست نخیر واسطه نیست. این در وسط عمق است فی الوسط عمقا در وسط است واسطه هم باشه ولی در وسط است عمقا حالا نماز های ما در اوساط اوقات مگه نیست نماز فجر نماز ظهر نماز عصر نماز مغرب نماز عشا اگر فاصله بدهید که اینجوره و باید هم یا شاید هم حداقل فاصله بده که از آیات قران فصل بین ظهرین و فصل بین عشائین رو ما ‌بخوبی استفاده میکنیم گرچه بین ما و برادران سنی اختلاف هست در ابعادی اما در این جهت اتفاق کل امت اسلامیه است که رجحان دارد فاصله دادن بین ظهرین و بین عشائین در اوساط اوقاته بله در اعماق اوقات است عمق اوقات چیه اوقات فرق میکنه عمق اوقات عمق اشوال است وقتی که انسان در عمق کار است ظهر نماز بخونه در عمق خستگی عصر نماز بخونه در عمق بجای استراحت است مغرب نماز بخونه در عمق رختخواب است عشا بخونه و

لذا رسول الله صلوات الله علیه فرمود که لولا وعلی امتی لاخرت الاتمت الی نصف اللیل اگه نزدیک نصف شب انسان نماز عشا بخونه بهتره این یک عمق اینم دو عمق عمق خواب هست یا نه در همین عمق خواب که طلوع فجر شد بیدار بشه نماز بخوانه فوسطنا به جمعا جمع اوقاتی که انسان در خواب و بیداری دارد اعمق اعماق استراحت و خواب انسان نزدیک طلوع فجره مخصوصا کسانی که دیر میخوابن.

ببینید پس صلاه وسطاست ازهر نظری وسطاس هم از نظر اینکه جامع است جمیع جوامع عبادات را در پیکره و اسکله درونی و برونی هم از نظر اوقات در اوساط اوقات است در اعماق اوقات است در اعماق اشوال است منتهی این وسطاها باهم فرق دارن. وسطای نماز صبح با وسطای نماز ظهر فرق دارد وسطای نماز جمعه با وسطای سایر نمازهای هفته فرق دارد وسطای نماز طواف با سایر نماز ها فرق دارد این وسطاها فرق داره و دیروز عرض کردم حضور برادران که اینکه میفرماید حافظوا علی الصلوات و الصلاه الوسطی صلاه وسطی جنسه این جا دوتا بشه سه تا همش اینطور نیست که همون مرادی که از الصلوات است همون از از وسطاس.

آقا من شما صدنفرو دعوت کردم و شما صدنفرو دعوت کردم یعنی چی شما صدنفرو دعوت کردم و بعضی اختصاص به ذکر پیدا میکند حالا حافظوا علی الصلوات در بعد این که کل صلاه کل اتصلات که در کل عبادات است منظورش است و الصلاه الوسطی کل صلوات است کل صلوات کل صلوات وساطتشون بین حق و الخلق وسا وسیط بودنشون در اشکال وسیط بودنشون در اوقات اینها کل صلوات جلو اینجا مراد است

اما اگر ذکر خاص بعد از عام بله عطف خاص عطف خاص بله خیلی زیاده بسیار زیاده عضو نیست خود صلاته والصلاه وسطی نه وسطی مام میگیم مخصوص حالا این قسمت مخصوص که این قسمت مخصوص که اسمش صلاه وسطاس ابعادی داره یه مرتبه مراد از الصلوات اون بود که دیروز عرض کردیم که کل صلوات وسطاست کم کم میایم جلو مراد از صلوات کل نمازها حتی اوناییکه رکوع و سجود ندارن مثل نماز بر اموات مراد کل نماز هاست این مقدمه من مقدمه دومو یادم عرض کنم.

مقدمه دوم اون بود که هم خود انسان یادش میره هم برادران بعضی وقتا کمک کنن ادم یادش بره کارتون خوبه ولی خب ما کارمون بده یعنی وضعمون بد است که یادمون میره مقدمه دوم ببینید نماز یه رکعتی داریم مستحب دیگه خب واجب هم نماز خوف بعضی وقتا یه رکعت میشه مگه نمیشه نماز صبح مثلا یه رکعتی داریم دو رکعتی سه رکعتی چاهار رکعتی. رکعت نماز شامل تمام ابعاد برونی و درونی نماز هست یا ؟ بله دو رکعتی دوبلس سه رکعتی سه برابر چار رکعتی چاهار برابر پس چطور شد که نماز طواف بر همه نمازها رجحان پیدا کرد بعدش نماز جمعه که دو رکعت است بر همه نمازهای اسبوعی و چطور شد که نماز صبح که دو‌رکعت است بر کل نماز ها رجحان پیدا کرد بعدش چاهار رکعتی جمعه چطور شد؟

جواب این لازم بود عرض کنم اگه نمیگفتم خب مطلب ناقص. جواب اینکه ببینید یه مرتبه است انسان به پیکره نماز نگاه میکند خب سه رکعت دو رکعت بیشتره یه رکعته سه بیشتر از دو چاهار بیشتر از سه خب چاهار بعد که وسطا تر باشد سه بعدش دو ‌بعدش یه مرتبه به پیکره نگاه میکنیم یه مرتبه نخیر فقط پیکره نیست مطلبی که در راه فکر کردم باید بگم یادم داشت میرفت و شما موجب شدی یادم اومد مطلب پیکره فقط نیست این پیکره نماز که یک رکعت در نظر بگیرید این پیکره نماز من حیث یا نفسها یک پیکره کاملیست اما شرایط درونی شرایط برونی زمان شرایط برونی مکان شرایط برونی اشخاص شرایط برونی اجتماعات زیاد و کم میکند این رو دیگه اقا نماز در مسجد الحرام یک رکعتش یک میلیون رکعته نماز یه رکعتش یک رکعته اگه تنها بخونی جماعت مطلب دیگریست یکسی گفت من در مسجد الحرام بله روایته بله روایته بله یکی میگفتش که من در مسجدالحرام یه نماز صبح میخونم دورکعت میشه دو نمازه خب رکعت صبح و دو رکعت عرض میشود ایات و دورکعت طواف همه دو رکعتی چرا فرق دارد؟

درجاتها از چاهار رکعت هست چاهار رکعت عشا و حتی چاهار رکعت ظهر تقدم دارن وسطا هستن چرا از نظر پیکره است ایا یه تومن بیشتره یا ده تومن خب فرق میکنه یه تومن خودش از ده تومن کمتره و بعکس اون بیشتره اما اگر شما پول دارید ده تومن چیزی نیست اگر هیچی پول ندارید یه تومن چیزه یه تومن چیز به حساب یه ظرف خاص و اون ده تومن چیزی نیست ممکنه فقیرم بدی به حساب در پس اینطوره ببینید یک بعد پیکره صلاه دارد در بعد پیکره صلاه چاهار رکعتی عرض میشود وسطاتر از سه رکعتی سه رکعتی از دو رکعتی دو رکعتی ولکن ازنظر اولیت درونی چه؟ ممکن است که یه رکعت کسی دو‌رکعت نماز بخونه از پنجاه سال نماز من و شما قوی تر باشد جهت درونیش قویست

چون جهت درونیش بسیار بسیار قویست و نمازش اون معراج  مومنیست که خداوند خواسته خب بیا پس نمازا فرق میکنه نماز شما با نماز من نماز شما نمازتر از نماز من نماز دیگری نمازتر از نماز دیگری و آن که او دیگری خب مستحباتم میخوانه واجباتم میخوانه چه ولی ادم به واجبات فقط اکتفا میکنه اما اون فقه اکبر را در نماز میاره ایاک نعبد که میگد تمام وجودش ایاک نعبد است تمام وجودش در نور معراج مومن است غیر از اینایی که میگن ایاک نعبد میگن ایاک چرا مقدم شد در تفسیر مطلب بگم چرا این مقدم شد عرض و فلان و این حرفا این حجاب نوره. پس این به هیکل نباید نگاه کرد که انسان بیاد تعجب کنه چطور شد که نماز صبح در بعد نمازهای پنجگانه و نماز عرض میشود که ظهر بعد ظهر هیچی و نماز فرض کنید که و نماز جمعه در بعد نمازهای هفتگانه و دو رکعت طواف در نماز های سالیانه چطور اینها وسطی شد که چنانکه عرض خواهیم کرد به دلیل آیات اینا وسطان واقوال و اینها.

شما خود پیکره نمازو اگه نگاه کنی بله معلومه هرچه رکعت بیشتر باشد طبق دستور حق این بیشتر وساطت میکند و بیشتر ایجاد میکند اما یک شرایط درونی داریم که همگانیست اتوماتیکی نیست یک شرایط درونی داریم که همگانیست و اتوماتیکی نیست یعنی فقه اکبر هرقدر بالاتر باشد نمازتون اکبره ولو شما دورکعت بنده رکعتهای زیادی این اصله یه مرتبه نه با حفظ شرایط درونی یکسان داریم بحث میکنیم با حفظ شرایط درونی یکسان داریم صحبت میکنیم کمااینکه پیکرم یکسانه. پیکره دورکعته و شرایط درونی فقه اکبر که باید کاملا توجه داشته باشم اینم یکسان ساختیم اما این دورکعتو شما میخونی در خانتون در مسجد محله در مسجد جامع در حرم امیرالمومنین در حرم پیغمبر در حرم الله در کعبه فرق نداره مکان این حساب دارد.

همونطوریکه از خود پیکره صلاه باید استفاده معرفتی فقه اکبر برد از زمانش رمضان از مکانش بیت الله از اجتماع نمازی که شما در عمق جمعیت حج میخوانید غیر از نمازیست که در مسجد امام رضا جماعت میخوانید در خانتون با زن و بچتون جماعت میخونید پس اینطور است اضافه او بر عمقی که از نظر فقه اکبر و معنوی برای صلاه است یک چیزهایی دیگر که دو رکعت را از سه رکعت و از چاهار رکعت بالا میبره. بعد مکانی بعد زمانی بعد اجتماعی بعد اشواری اگر من کاملا مشغول یک کاری هستم که کاملا مجذوب اون کار هستم ولی وقت نماز رسید نماز خوندم این نمازتره یا کسی کار نداره خب نمازو ‌بخونیم که رفع این جریان بشه اون نماز تره دیگه ببینید وقتیکه انسان در عمق کارهاییست که زندگی ساز است برای انسان و هیچ چیز به آسونی نمیتواند او را از کار باز دارد در عمق کار مبتلای به حمق نمیشه الله اکبر خدا دعوت کرده خوندن نماز و لذا اگر مهمان برای برادران عزیز آمد اول مغرب اجازه آقا اجازه نماز چه اجازه نماز خدا امر کرده پاشو نمازتو بخون میخواد با شما اختلاط کنه میخواد مقتدا باشه اجازه یعنی چه.

پس ببینید عمق افعال عمق جمعیتها عمق افعال عمق جمعیتها عمق زمانها این جهاتی که فعل را بالاتر میبرد چون مکان از است زمان رمضان است مکان مسجدالحرام است جمعیت جمعیت حج است جمعیتیست که از کل اکناف عالم جمع شده اند ازبرای اجرای عبادت اجتماعی و همگانی نسبت به حق پس اینم حساب داره این مقدمه دوم بود که عرض کردم.

سوم سوم در میان کل نماز ها وسطی کدامه؟ صلاه طوافه دیگه نماز طواف تمام وساطت ها همرو داره نماز طواف در حج که قبلش چنین و چنانها و بعدم چنین و چنانها و در عمق و در قلب حج و عمره قرار گرفته این نماز از حیث مکان مسجدالحرام از حیث زمان اشرط فی حج در حج از حیث جمعیت مجتمع کلی مسلمین جهان که محفوظ است یا راجح است از حیث زحمت انسان دو‌رکعت نماز چقد زحمته دو رکعت نماز طواف رو‌ بخوانیم این خیلی حساب کنید

 پس در بالاترین قله وسطی بودن در معنای وساطت در معنای عمق در معنای مکان در معنای زمان در معنای مجتمع همین دو رکعته نه سه رکعت مغرب نه چاهار رکعت عشا و چاهار رکعت ظهر و حتی نه دو‌رکعت جمعه و نه هیچ رکعت هیچ نماز واجبی تا چه رسد به به مستحبات ولی متاسفانه ما به نماز وسطی خیلی ظلم کردیم من دوسالی که مکه بودم خیلی از برادران حاجی میومدن با خودشون نماز طواف نمیخوندن نایب میذاشتن خب اقا ما قبلا نوشتیم بعدم دیگران مرقوم فرمودن ما چون قبلا نوشتیم خب حالا آقا شما نماز صبحتونو میزارید نایب بگیرین نماز صبحو میشه نایب گرفت؟ اگه لالم باشه اون آدم نه رکوعم نتوانه نه سجودم اشاره کنه کافیه چطور در نماز طواف شما خودتونو به حالت احرام میگذارید برگردید با زنتون نمیتونید زن نمیتونید بگیرید محرمید هنوز چرا نماز طواف شما نخوندید کی گفت نیابت کنید یک اشاره آیه و یک اشاره روایه اصلا نداریم که در نیابت نیابت یعنی چه اصلا؟

همونطور که واجب است که برمن نماز صبح میخوام بخونم قبلا شرایطو واجباتشو تا اونجایی که امکان دارم درست کنم خب من یه وقت وسیع تری دارم برای نماز طواف در نماز همینطور مگر میتونم من اگه بتونم طواف کنم نایب بگیرم من باید بدانم و بفهمم چجور طواف کنم خودم نایب چی نایب اونجاییست که نمیشه ولو اگه نماز طواف رو نخوندید رفتید تهرانتون قمتون اصفهانتون خب دیگه نمیتونید برگردید اینجاست که میگن شما درجای خودت نماز طواف بخون نایبم بگیر اونجا بخونه اینه یا اگر مرد انسان مطلب معلومه.

خب پس این در بالاترین قله صلاه وسطی عبارت است از دو رکعت بعد از طواف و قبل از سعی که در تمام معانی وسطی وسطاست و در تمام معانی ارتباطات ارتباط است در عمق مکان در عمق زمان مگر مکه مکرمه ام القرا نیست این ام القرا محور کل عوامل وجوده این مکه مکرمه نه تنها محور برای کره عدل ازنظر خیلی و از نظر عبادتی بلکه این مکان البیت و اذ ثبتنا لابراهیم مکان بیت سنگا نه سنگا بمونه باشه بیشتر بشه کمتر بشه این مکان البیت که یک مربعیست این مربع در بالای سر ما الی آخر آسمان و در پایین پای ما الی آخر اسمان نور یک استوانه نور است که یک بخشش در کره زمین محور از برای طواف ومتاف قرار گرفته و لذا ملائکه که میخوان طواف کنن در اون استوانه نور تشیع یافته از مکان بیته مکان بیت محور است ازبرای کل جهان این مکان بیت که محور است از نظر تکوینی و از نظر تشریعی و از نظر وحی در قلب مناسک حج و عمره انسان باید دو رکعت نماز طواف پس این این وسطاست کسی نگفته خب نگفته خب خدا فرموده ما جدیت کردیم فهمیدیم از ایات قران که این وسطای در کل ابعاده دو رکعتم بیشتر نیست.

عرض کردم کاری به اون جهت باطنیش نداریم کی بیشتر کی کمتر ما همرو یکسان حساب میکنیم همه این دو رکعت نماز رو و همه در عمق معنوی یکجور. اما این عمق معنوی یک جور و این دو رکعت یک جور اینوو جورترش میکند در زمان حج عمره و در مکان حج عمره و در جمعیت حج عمره در اون وضعیاتی که در اونجا

اونوقت مرحله بعد نماز جمعس نماز جمعه اجتماعش کمتره دیگه مگر اینطور نیست ولذا یکی به از فقرا به رسول الله صلوات الله علیه عرض کرد که انی تهیعت للحج کذا و کذا مره فماقفقت؟ قال صلل الجمعه جمعه فانها حج المساکین نماز جمعرو‌ بخون این حج مساکینه اون که نمیتونن برن خب چرا برای اینکه این عبادت جمعی و اجتماعی حج است که چقدر منافع در کل ابعاد اسلامیات مسلمانها دارد کمترش نماز جمعس نماز جمعه حداقلی که فرمودن پنج کیلومترونیم ولی فعلا چه که سفر سریعتر است بیشتر است از این مقدارها اون جمعیتی که در چاهار ضلع پنج کیلومترو نیم یا بیشتر جمع میشوند حداقلش این یک شهر یک میلیونی جمعیت است و یک‌ شهر دو میلیون جمعیته که خطیب جمعه چه وظایفی دارد خطبه جمعه چه وظایفی دارد این خطبه های جمعه رو هرکسی نمیتواند که بخواند که در نماز جمعه بحث میکنیم بعد انشالله هرکسی نمیتواند.

نماز جمعه خیلی شرایط دارد من نمیخوام منیت نشون بدم اما خب این شد عکسشم بعد مرگ ما خواهید دید که در سال اول انقلاب ما که به مشهد مقدس مشرف شدیم بعد هیفده سال هجرت از شر شاه گفتن بیاید نماز جمعه بخونید یه نماز جمعه مختصری بود فاصله داشتیم اونجا خب اعلام کردن نه رسمی اعلام شد اعلام شد تخمین زدن روزی نیم میلیون جمعیت در انکه نماز جمعه رو‌منبر نباید رفت منبر نماز جمعه که نماز جهاد است و نماز قیام است و نماز مبارزه با کفر است در کل ابعاد اوردن کفن کامل پوشیدم و خب تو تانکم رفتم و گفتم عصای ما هم ژسه نیست عصای ما توپیست که روی تانکه ضدهوایی تانکه این نماز جمعرو ما عرض میشود که خوندیم و بعد که چون من قم بودم دیگه هی چنین شد چنان شد کاری نداریم.

ببینید نماز جمعه این یک مظاهری دارد یه بواطنی دارد نماز جمعه بعد سیاست و عبادت در بالاترین عمق و قله معرفتی و عملی اسلامی دارد خب عرض میشود که نماز جمعه پله دومه نماز وسطی دوم نماز جمعس نماز جمعه در عمق ایام اوسبوع واقع است یا نه؟ بله نماز جمعه محور نیست همونطوریکه ذیحجه محور است نسبت به سنه نماز جمعه در عمق ایام اوسبوع است پس وسطاس از نظر عمق اجتماع ضروریش بیشتر است و وسطاس از نظر عمق اجتماع پس صله اش بین انسان و خدا بیشتر است یا بین انسان و جمعیت بیشتر است و انسان بیشتر میتواند جمعیتهایی رو در نماز جمعه ببیند تا در نماز جماعت سرمحل یا مسجد جامع اینهم مرحله دوم وسطی.

مرحله سوم وسطی نماز فجر است اینهم شاهد دارد در قرآن شریف سوره اسرا اقم الصلاه لدلوک الشمس الی غسق اللیل و قرآن الفجر ان قرآن الفجر کان مشهودا چرا این دورکعت اینجوره؟ خب زمان اینجوره زمانش که خروخر خواب و خسته و نوعا اینطوریه دیگه این یک دوم ملائکه لیل و نهار که اون روز عرض کردم و سوم انسان با اون خستگی با اون حالت بایسته ساعت بزاره بیدارش کنن و نماز بخونه این حالت اختصاص بوده درعمق اوقات است عمق اوقات از نظر استراحت کیه آقایون؟

خوابه دیگه عمق اوقات از نظر شغل ظهر است و تا عصر است و تا چه خب نماز ظهر مرحله سوم ولی عمق اوقات زندگی انسان زندگی ساز انسان عبارتست از اون عمق وقتی که خواب است عمق وقتی که خواب است نوعا عبارتست از اون نزدیک عرض میشود طلوع فجر اینهم عمقه کسیم نباشد خب نباشد ولی این عمق عمق اوقاتیست که نیازمند به استراحتیست و بلندشدنش مشکله کسانی هستن که نماز صبح رو میزارن قضا میشه دیرمیخوابن چه میکنن فلان ولکن نماز صبح از نظر نص این ایه وسطاست منتهی وسطای بطور مطلق ذکر شده اما وسطای در مرحله سومه.

و یه مطلب دیگه هم هستش که در وقتی که انسان نماز فجر میخوند جو طاهرتر است یا نه در افقی که ما میخوانیم در افقی که شما میخوانید حتی افق اسلامی افق ایا این مکلفین مکلفین که معاذلله فاسقن چه ان چه ان چه ان ایناخوابن دیگه نوعا خوابن نفوس طیبه و طاهره ان که نوعا بیدارن نوعا عرض میکنیم

بنابراین در یک ظرف و در یک جو طیب و طاهر که انفاس قدسیه ایست با تحلیل و با تسبیح و با نماز که یا ایها المزمل قم اللیل الا قلیلا نصفه او انقض منه قلیلا او زد علیه و رتل القرآن ترتیلا انا سنلقی علیک قولا تقیلا این قول سغیل مقدمه سغیل میخواد عبادت در نیمه شب و در طلوع فجر صادق که انسان همه راحتی رو‌بزاره کنار و در عمق مکان و زمان راحتی انسان نماز بخواند نماز شب بخواند این حساب دارد.

مرحله سوم نماز ظهر است چرا ظهر عمق اوقات است حالا در تقسیم اوقات عرض میکنیم ظهر در ظهر معمولا شغل انسان به اون مرحله بالا بالا بالا رسیده کسانی مشغولن کسانی مشغول تجارتن زراعتن چه ان چه ان ظهر موذن میگه الله اکبر این در عمق اوقات است در عمق اشوار است در عمق گرمی کار است مخصوصا در هاجره هوای داغ تابستان مکه و مدینه که خب خیلی پیشانی روی زمین نمیتونستن بزارن. از رسول الله صلوات الله علیه سوال کردن که ما روی  پارچه ای بزاریم فرمود اشکال نداره برای اینکه نمیتانیم روی زمین بزاریم روی حصیر بزاریم روی چه بزاریم این اشکال ندارد

این مرحله چهارم نماز وسطاس بعد هم نمازهای دیگر باهم نمیخوایم بگیم برابرن ولی میخوایم بگیم مغرب نماز عشا سختتره چاهار رکعتم زمان عشا سختتره زمان مغرب ابتدای شبه ولکن اگر شما میخواید مراعات کنید به سنت نماز عشا اواخر شب بخوانید خب این سختیش زیادتره تتمه بحث رو انشالله خداوند توفیق بده فردا.

اللهم اشرح صدورنا بالنور العلم و الایمان و معارف القرآن العظیم و وفقنا لما تحبوا و ترضا و جنبنا ان ما لا تحبوا و لا ترضا

والسلام علیکم