نماز

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و علی آله الطاهرین

اللهم صل علی محمد و آل محمد

( اعوذ بالله من الشیطان الرجیم اقم الصلاه لدلوک الشمس اذا غسق اللیل و قرآن الفجر ان قرآن الفجر کان مشهودا ) در بخش اخیر این آیه که قرآن الفجر است ما ضمنا بر حسب آیه دیگر صحبت کردیم. آیه سوره بقره که راجب قرآن فجر ( حافظوا علی الصلوات و الصلاه الوسطی و قوموا لله قانتین ) بر حسب دلالت دقیق و صبر و تقسیم منطقی و دلالی نتیجه شد که محور صلاه وسطی نماز صبح است گرچه نماز ظهر و مخصوصا ظهر جمعه را و بعضی نمازهای دیگر را هم در حاشیه شامل باشد اما محور قرآن الفجر است که نماز صبحه.

حالا قبلا مقدمه ای عرض کردیم که آیا نمازهای پنجگانه از آغاز عهد مکی که نماز واجب شده است بوده است و یا نبوده است. برحسب این آیه و آیاتی مواصل که از آیات مکیه هست استفاده میکنیم که پنج نماز از آغاز عهد مکی واجب بوده.

( اقم الصلاه لدلوک الشمس الی غسق اللیل) این کدام صلاته؟ این صلاه روزانس دیگه. برای اینکه اگر مراد صلاه آیات بود روزانه نیست اگر مراد صلاه طواف بود باز روزانه نیست اگر مراد صلاه اموات بود روزانه نیست چون صلاه آیات و طواف و اموات روزانه نیستن. بعضیاشون سالانه ان بعضیاشون کمتر بعضی بیشتر.

بنابراین این صلاتی که مورد امر به اقامه شده است ( لدلوک الشمس الی غسق اللیل و قرآن الفجر ) مربوط به بیست چار ساعته در بیست چار ساعت ( لدلوک الشمس الی غسق اللیل و قرآن الفجر ) هرروز بگونه ای تکراری واجب است. حالا این صلاتی که کل صلوات خمس را شامل است در یک بعد خصوصی وقرآن الفجر است که نماز صبحه.

عرض می‌کنم عرض میکنم و در بعد عمومی ( لدلوک الشمس الی غسق اللیل ) سوال آیا مراد از دلوک الشمس چیست؟ و در ثانی چرا من دلوک الشمس نیست لدلوک الشمسه؟

دلوک الشمس انتقال شمس است از حالتی به حالتی یا انتقال کلیست یا انتقال بعضی. اصولا شمس دائما درحال انتقاله منتهی بعضی از انتقالات مشهوده و روی حسابه و بعضی انتقالات مشهود و روی حساب نیست. انتقال مشهود مثلا وقتیکه شمس وسط سما میرسد و حالت زوال پیدا میکند اینجا کم کم انحراف و تمایل پیدا میکند به نقصان، پس تمایل شمس در مرحله آغازین به نقصان این دلوک اوله. و همینطور این دلوک استمرار دارد دارد دارد تا غروب، غروب هم یک دلوکیست که قرص غایب میشود و نور غائب میشود پس دلوک تضاعدی و دلوک تناقصی.

دلوک تناقصی البته دلوک تضاعدی مال صبحه مثلا صبح که آفتاب میزنه این کم کم تضاعد پیدا میکنه ولی مراد نماز صبح نیست چون نماز صبح وقرآن الفجره.

بنابراین ما ازبرای شمس چند دلوک داریم. دلوک تضاعدی دلوک تناقصی دلوک انهدامی. مراد دلوک تضایدی نیست برای اینکه دلوک تضاعد شمس از کیه از طلوع فجر است تا آفتاب بزنه تا کم کم.

دلوک تضاعدی فجره اول فجره که کم کم هوا روشنتر میشه روشنتر میشه با اینکه خورشید قرصش غائبه ولکن نورش کم کم کم کم تضاعده تا صبح و همینطور تا ظهر. بنابراین مراد از دلوک شمس دلوک تضایدی نیست چون قرآن فجره.

دلوک دلوک اعتدالی وسط است در مرحله آغازین که عرض میشود که اول ظهره. بعد اول ظهر کم کم دلوک تناقصی پیدا میکند دلوک تناقصی نقص نقص نقص تا غروب شمس اینجا دلوک تناقصیست. بعد دلوک انهدامی که وقتی شمس غروب کرد رو به عرض میشود که شب میره.

منتهی روی شب که میرد دلوک دلوک تناقصی هم مرحله ای داره مرحله اولی دلوک تناقصی اول غروب است و مغرب و بعد. مرحله اولیای دلوک تناقصی چیه غسق اللیل پس هم دلوک تناقصی دارد شمس در حال بروزش و هم دلوک تناقصی دارد شمس در حال خفائش. دلوک تناقصی همون طوریکه دلوک تضاعدی یک وسط بین البین دارد که ظهر است همونطور هم یه وسط بین البین دارد که شب است همون طورکه وسط واقعی دارد شب هم دارای وسط واقعیست پس این ( لدلوک الشمس و غسق اللیل ) غسق اللیل و اما دلوک شمس اول شامل تمام مراحل دلوک است

چرا من دلوک الشمس نیست لدلوک الشمسه؟ برای اینکه اگر من دلوک الشمس بود یعنی از آغاز انحراف شمس از وسط سما وسط سما بنابراین چون شمس از سما. آغاز چیه آغاز همون اول وقتو میگیره اول وقت ظهر صلاه داریم آغاز ولکن لدلوک مماسه، من دلوک آغاز فقط مرحله آغازینو میگیره. ولکن لدلوک هم آغازو میگیره هم اواخر کار رو.

پس لدلوک مماسه مثل للتی الی التی ( ان هذا القرآن یهدی للتی ) این عرض میشود که هدایت مماسه همینطور دلوک دلوک مماس دلوک مماس به این معنیست که این اول که شمس اول ظهر شد مقداری که گذشت ولو یک آن گذشت این آغاز دلوکه این مماسه. این مماس دلوک مماس و تناقص مماس همینطور ادامه دارد ادامه دارد تا غروب شمس خب بعد الی غسق اللیل، این دلوک ایجابیست یا دلوک سلبی؟ دلوک ایجابی تناقص نور شمس است تا برسد به مرحله غروب، دلوک سلبی تناقص در حالت عرض میشود که خفای شمس است به طرف نصف اللیل که عرض میشود که این آخر نماز عشاست.

حالا اینجا احتمالاتی ازبرای دلوک داده شده است که بر حسب صبر تقسیم دلالی ما رد میکنیم مثلا بعضی روایات هست که، ان میل الشمس هنا غروبها، که روایت دارد که غروب شمس دلوک شمسه ولی اینطور نیست. برای انکه اولین مرحله دلوک شمس در بعد تناقص چیه؟ ظهره. غروب آخرین مرحله دلوک خفا است پس اینکه میگد دلوک شمس غروب شمسه تمام دلوک ها را تمام این خفاها را تمام عرض میشود که جابجا شدن تناقصی رو سلب کرده فقط غروب رو گرفت این درست نیست.

یا اینکه، فقط زوالها ان کعب السما، اگر دلوک شمس فقط اون مرحله آغازین ظهر بود میفرمود من دلوک الشمس نه لدلوک الشمس. پس این لدلوک الشمس از زوال شمس تا غروب را در روز شامل است و از مغرب تا عرض میشودکه  نصفه شب از زوال شمس تا غروب، دلوک ایجابیست و از غروب تا نصفه شب دلوک سلبیست.

اما آیا این مدت مدت چه نمازهاییست؟ ظهرین شامله چون ظهرین قبل از غروبه دیگه. ظهر لدلوک الشمس از مرحله آغازین انحراف شمس و سقوطش از سما تا چار رکعت قبل از غروب چار رکعت قبل از غروب وقت نماز عرض میشود که عشا است بدلیل دو آیه. قبل غروب شمس قبل الغروب عصر و قبل الغروب است نه قبل المغربه.

بنابراین از غروب تا مغرب وقت هیچ صلاتی نیست روی این حساب این لدلوک الشمس درست است که دلوک مماسه تا مغربو شامله ولکن از غروب تا مغرب بدلیل این دو آیه استثناس که قبل الغروب و قبل غروب الشمس قبل الغروب و قبل غروب شمس که وقت نماز عصر است استثنا میکند که این وقفه حاصل میشود در لدلوک. توجه کردین

حالا ( اقم الصلاه لدلوک الشمس ) البته تبیین نماز ظهر و عصر در آیات نوره. در آیه دیگر اینست که نماز ظهر و نماز عصر هست نماز ظهر و عصر کیه؟ بین وسط السما بودن شمس است تا غروب. ( الی غسق اللیل ) الی از کجا آغاز میشود لیل آغاز لیل بر حسب دعای قبل الغروب و قبل غروب شمس از مغربه نه از غروب. خب در این مدت اول شب تا نصفه شب باز نمازه. آیات صلاه عشا شاملشه و صلاه مغرب هم در این جا متویه و برحسب سنت قطعیه ثابته.

بنابراین این ( لدلوک الشمس الی غسق ) غسق به چه معناست؟ غسق منتهی الظلام است. عرض میشود که ( من شر غاسق اذا وقب ) غاسق کسی است که نیمه واقع شب که نهایت تاریکیست وارد میشه و دزدی میکنه پس غسق به معنی منتهی الظلامه.

حالا سوال آیا ما شب را از اول مغرب بگیریم تا طلوع شمس یا از اول مغرب بگیریم تا فجر؟ گروهی از فقها از اول مغرب گرفتن تا فجر. به چه دلیل به اینکه میگن که فجر جزو شب نیست چون طلوع فجر جزو شب نیست بنابراین غسق اللیل بین مغرب است و عرض میشود که طلوع فجر. ولی این درست نیست چرا؟ برای اینکه ما دو غسق داریم. یک غسق شرعی یک غسق عرفی. غسق شرعی اینست که وسط شبی که اولش مغرب است و آخرش طلوع فجره. این وسط شرعیست بعدش مغرب است و آخرش نزدیک طلوع خورشیده یعنی وقتی شب تاریک شد تا وقتی که این تاریکی ادامه دارد تا مثل تاریکی اول شب بشه این بین غسقه.

حالا کدومو بگیریم آیا شرعی بگیریم یا عرفی؟ ما شرعی میگیریم چرا؟ برای اینکه شرعی شرع نگفته است که این عرض میشود که شب واقعا تا عرض میشود که طلوع فجره نخیر. فقط نماز صبح را از طلوع فجر مقرر کرده که طلوع فجر نه شب است نه روز است. ولذا ( ان القرآن الفجر کان مشهودا ) خب بنابراین ما نمیتونیم اینجا غسق رو غسق شرعی به خیال شما بگیریم. غسق نه شرعیست در اینجا نه عرفی. غسق که بین مغرب باشد و طلوع شمس این بین واقعه بین این دو، این نه شرعیست و نه عرفی. عرفی که نیست معلومه عرفا شب تاریکیست تاریکی اول شب تا اواخر تاریک نزدیک طلوع شمسه این عرض میشود عرفیه. حالا عرض میکنم حالا عرض میکنم حالا عرض میکنم

این از نظر عرفی. از نظر شرعی هم غسق اللیل نگفته از غسق لیلی که ما آخرش را از نظر نماز عشا فلان وقت قرار بذاریم نه خیر. بلکه این قرآن الفجر تبیین کرده است که واجب است تبیین نکرده است که این اما چون آخر شب است چون اواخر شب است به حساب اواخر شب ( قرآن الفجر کان مشهودا ) غیر واقعی غسق واقعیست غسق شرعی هم معنا نداره برای اینکه غسق شرعی در چه صورت معنا دارد که اضافه وقت نماز مغرب و عشا به حساب نماز صبح میرد نخیر. وقت نماز مغرب و عشا حساب خاص است. مغرب و عشا الی غسق اللیل است لیلی که شما میدانید لیلی که ما میدانیم این منتهی الظلامه.

دارم عرض میکنم وانگهی الی غسق اللیل عرض میشود که از نصف شب گذشته از نیمه شب واقعی گذشته اگر ما نیمه شب را نیمه بین مغرب و طلوع فجر این بین واقعیش منتهی الظلام است نخیر یک ساعت یه ساعت و نیم مونده. تقریبا یک ساعت و بیشتر اون آخر واقعی رسیدن تاریکی شب کیه؟ آیا وسط تاریکی مطلق است یا نخیر؟

بنابراین روایت هم در این مورد عرض میشود که ما زیاد داریم که غسق اللیل غایه الظلامه فی منتصفه و . نور جلد سوم صفحه دیویست حدیث سیصد و هفتاد، انت تذهیب الاحکام باسنادهه عن ظلاله عن ابی جعفر علیهم السلام قال سالته اما فرض الله من الصلاه قال خمس صلوات فی الیمنه فی الکتابه. اینکه پنج نمازه خدا در قرآن این پنج نمازو ببخشید بیان کرده، فقال نعم قال الله تعال و دلوکها زوالها، زوال مطلق نه زوال آغازین که اول روز بشه نه، و وقتهن و غسق اللیل انتصافه، انتصاف چی؟ انتصاف عرفی انتصاف عرفی و واقعه لیل کیه؟ بین مغرب است بین غروب است و عرض میشود

انتهای ظلمات طلوع آفتاب غروب آفتاب و طلوع آفتاب بین واقعیش نصف واقعیش این غسق اللیل عه. بنابراین لیل عبارتست از اول شب تا طلوع فجر لیل شب رو‌ اینطور نگفته اول شب تا طلوع فجر نخیر بله. نسبت به نماز صبح که نماز صبح در عرض میشود که قرآن الفجره. نماز صبح قرآن الفجر است نماز صبح را در این وقت بیان کرده نه اینکه قرآن الفجر را از لیل خارج کرده قرآن لیل لیله ولکن در این بخش لیل نماز مغرب و عشاست در اون بخش لیل هم نماز صبحه.

و غسق اللیل انتصافه ثم قال و قرآن الفجر ان قرآن الفجر کان مشهودا و هذا الخمس، خب  بنابراین برمبنای این آیه استفاده میکنیم که چاهار نماز ( من دلوک الشمس الی غسق اللیل ) است و یک نماز قرآن الفجره حالا ( قرآن الفجر کان مشهودا ) رو بیان میکنیم. اما نماز عرض میشود که صبح ظهر و عصر و مغرب و عشا در اینجا الی غسق اللیل تبیین شده که همش عرض میشود انهدار شمسه انهدار شمس تا غروب و بعد از غروب تا مغرب هیچ به دلیل این دو آیه و از مغرب تا غسق اللیل نماز مغرب و عشاست و قراان الفجر نماز عرض میشود که صبحه.