نماز

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و علی آله الطاهرین

اللهم صل علی محمد و آل محمد

راجع به نمازهای واجب هم از نظر درجاتشان هم و برتری بعضی از نمازهای واجب بر بعضی دیگر و هم از لحاظ اصل اوقاتشان و هم از لحاظ فصل بین الصلاتین، بحث هایی داریم قبل از ورود به اصل صلاة، چه ارکانش و چه واجباتش.

مربوط به بحث اول آیاتی ست از جمله آیه دویست و سی و هشت سوره بقره، (حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ) [بقره: آیه ۲۳۸] اول راجع به (حَافِظُوا) بعد (الصَّلَوَاتِ) بعد (الصَّلَاةِ الْوُسْطَى) که کدام است؟ و بعد هم و (قُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ). در این مربع بایستی بر محور این آیه و آیاتی دیگر که ناظر به مطالبی در این آیه است، بحث کنیم.

اول (حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ) [بقره: آیه ۲۳۸] در آیات دیگری هم به همین تعبیر آمده. آیه نود و دو، آیه نود و دو سوره انعام و آیه نه سوره مومنون و آیه بیست سوره ص باشد ظاهراً، سوره سی و چهار سوره صاده ظاهراً.

در کل این آیات مانند همین آیه مورد بحث (حَافِظُوا) آمده و چرا احفظوا نیست و چرا (عَلَى) به میان آمده؟ چون خود (حَافِظُوا) متعدی ست، پس چرا (عَلَى) آمده است که (عَلَى) از برای تعدیه است. البته (عَلَى) هم از برای تعدیه است، هم برای رساندن معنای علوّ.

علوّ در اینجا چیست که (عَلَى) آمده؟ برای اینکه اگر معنای دیگری جز تعدیه در کار نبود، حافظ الصلوات کافی بود. پس چرا (حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ) [بقره: آیه ۲۳۸] آمده؟ وانگهی صلوات چه صلواتی ست؟ آیا کل نمازهاست؟ چه مستحب و چه واجب؟ واجبش چه نمازهای یومیه و چه نماز جمعه که روز جمعه است و دو بُعد دارد. یکی صلاة ظهر است، دوم صلاة یومیه. صلاة جمعه و همچنین نماز آیات و نماز عید قربان و نماز عید فطر و نماز طواف، این ها همه صلوات واجبه هستند.

(صحبت حضار)

بحث می کنیم، بحث می کنیم، چشم

حالا بحث اول ما در (حَافِظُوا)ست که هم بحث فقه فرعی ست و هم بحث فقه اکبر که فقه عرفانی باشد، و بعد راجع به صلوات و صلاة وسطی و بعد هم و (قُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ) [بقره: آیه ۲۳۸].

(حَافِظُوا) حفظ طرفینی ست، کما اینکه در صیام هم (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ) [بقره: آیه ۱۸۳] است نه صوم. صیام باب مفاعله است و طرفینی ست و چنانچه عرض شد قبلاً، همانگونه که شما صوم را حفظ می کنید، صوم هم در پیامد این حفظ، شما را حفظ می کند که حفظش هم فعلی ست و هم (لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ) [بقره: آیه ۱۸۳].

(حَافِظُوا) هم چنینه. همونطوریکه شما تا اونجایی که نماز را حفظ کنید، نماز هم شما را حفظ می کند. (فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ) [بقره: آیه ۱۵۲] هر قدر ما خدا را یاد کنیم، خدا هم ما را بر مبنای رحیمیت یاد می کند. یاد علمی نیست، یاد رحمتِ عملی ست بر مبنای رحمت علمی.

حالا (حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ) [بقره: آیه ۲۳۸] این فقط دستور به خواندن نماز نیست، خواندن نماز اقام الصلاة است، أقیموا الصلاة است. منتهی این اقام الصلاة و أقیموا الصلاة درست است که در بُعد کلی شامل (حَافِظُوا) هم هست ولی اختصاص به (حَافِظُوا) ندارد، بلکه اگر ما نماز را، ارکان و واجباتش را کلاً انجام بدهیم، گر چه از نظر معنا درست راقی نباشیم، توجه کامل نداشته باشیم، این اقام الصلاة هست در بُعد وجوبی که اسقاط تکلیف می کند، اما چنان نمازی محافظ ما نیست.

بله یک محافظت از نماز هست که (إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ) [عنکبوت: آیه ۴۵] این محافظه هست، ولکن (تَنْهَى) دارای مراتبی ست، دستکم درجات نهی صلاة (عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ) همان است که در جلسه قبل عرض کردیم که در حال صلاة انسان فحشاء و منکر انجام نده.

ولکن (حَافِظُوا) أخص است از این جریان.  یعنی شما جوری این نماز را بخوانید، جوری نماز را حفظ کنید که نماز هم شما را حفظ کند، هم در حال صلاة، هم قبل از صلاة، هم بعد از صلاة.

خب چرا (عَلَى)؟

(صحبت حضار) یعنی (إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی) یعنی این نماز اگر روح داشته باشد، این سبب می شود شما را از منکرات قهراً

روح هم نداشته باشد از منکرات، (قطع صدا)

روح امر است به کل مسلمات، مسلمان ها. (عَلَى الصَّلَوَاتِ) [بقره: آیه ۲۳۸] این (عَلَى) برای تعدیه نیست بلکه (عَلَى) برای علوّ است، یعنی شما چون نماز که انسان میخواند دارای سه بُعده، گاه نمازگزار بر نماز سیطره دارد، گاه نماز بر نمازگزار سیطره دارد، سیطره دارند، گاه هیچکدام.

(صحبت حضار)

حالا عرض میکنم، این احتمال دارم عرض می کنم، احتمال عرض می کنم.

در میون احتمالات (حَافِظُوا) هر دو است. منتهی هر دوش چه جور؟ (حَافِظُوا) عرض می شود که باب مفاعله است، باب تفاعل که نیستش که، تحافظوا که نیست (حَافِظُوا) ست، یعنی حفظ نخست از نمازگزار است و بعداً از نماز.

بنابراین چون حفظ اول، حفظ نماز، اول از نمازگزار است بنابراین (عَلَى) لازم است. یعنی نمازگزار باید سیطره داشته باشد بر ارکان و واجبات ظاهری، باطنی، فرعی، اصلی، فقه اصغر، فقه اکبر نماز تا اینکه بتواند نماز را حفظ کند.

پس (عَلَى) در اینحا از برای تعدیه نیست بلکه (عَلَى) از برای علوّ است، یعنی به گونه ای که علوّ بر صلاة داشته باشید علوّ علمی، علوّ معرفتی، علوّ در نیت، علوّ در الفاظ، علوّ در افعال، علوّ داشته باشید بر مبنای تعلم احکام عرض می شود که صلاة و بر احکام اقم الصلاة، علوّ داشته باشید تا اینکه صلاة هم نسبت به شما علوّ داشته باشد.

خب حالا (عَلَى الصَّلَوَاتِ) [بقره: آیه ۲۳۸] آیا صلوات که عرض می شود که الف لامش، الف لام جنس است یا الف لام عرض می شود که کلیت است که استقراره یا جنسه، جنسم باشه کافیه، ولکن (الصَّلَوَاتِ) جمعه و جمع محلی به لام هم الف لامش دلیل بر استقراقه، پس (عَلَى الصَّلَوَاتِ) [بقره: آیه ۲۳۸] یعنی کل نمازها.

حالا سوال، آیا واجب است بر کل نمازها انسان محافظت داشته باشد؟ واجب است؟ حتی نمازهای مستحب؟ نمازی که مثلاً نماز شب که خودش مستحب است، آیا لازم است انسان بر این نماز شب که مستحب است محافظه داشته باشد، یعنی وجوب در مستحب؟ بله.

چرا؟ برای اینکه درست است شروع کردن نماز شب یا نمازهای مستحب دیگر، مستحب است ولی وقتی ورود در نماز شد باید محافظه کنه، شکستن نماز مستحب جایز نیست مگر از برای ضرورتی.

درسته، مثلاً فرض کنید مثل حج، حجِ مستحب قبل از انجامش مستحب است، اما شما اگر برای حج مستحبی همین احرام که مثل تکبیرة الاحرام نماز است، همین احرام موجب است که این حج بر شما استمرارش واجب شود.

(حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ) [بقره: آیه ۲۳۸] هم چه نمازهای مستحب، چه برتر نمازهای واجب سنوی و چه و چه و چه، این ها گر چه در نمازهای مستحبی شروعش واجب نیست، اما اگر شروع کردی باید ارکان و واجبات نماز رو انجام بدی.

مثلاً اگر شما نماز مستحب قبل از صبح را بخوانی بدون رکوع حرام است، بدون سجود حرام است، بدون تکبیر حرام است، بدون طهارت حرام است. درست است که اصل این نماز مستحبه ولکن خود این نماز واجباتی درونی دارد، واجب برونی هم دارد که طهارت است و لباس غصبی نبودن است و چه و چه.

ولکن با اینکه دارای واجبات برونی و واجبات درونی ست، ولی اصل خود نماز مستحب است، وقتی که در نماز وارد شدی باید که محافظه کنید بر ارکان فرعی و فقه اصغر نماز، فقه اکبرش البته واجب نیست راجح است، ولیکن فقه اصغرش باید که محافظت کنید.

(صحبت حضار)

خب اگه ضرر باشه اشکال نداره.

(حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ) [بقره: آیه ۲۳۸] سوال، آیا اگر مقصود از صلوات کل نمازهای مستحب و واجب باشد، صلاة وسطی کجاست؟ صلاة وسطی جایی ست که نماز دارای سه بُعده. بُعد اول، بُعد آخر، بُعد وسط.

وسطی صلاته وسطین است و آیا نمازهای مستحب بُعد اول و سوم دارد که دومش مستحبه، دومش محافظه بهتر باشد، لازم تر باشد؟ نخیر. نمازهای مستحب تمام نمازهای مستحب اند، این نماز مستحب که بعد از، قبل از نماز ظهر، قبل از نماز عصر، بعد از مغرب، بعد از عشا، قبل از صبح خونده می شود، این ها وسطاشون امتیاز نداره بلکه تماماً نمازهای مستحب است و استحباب یکسانه.

بله نماز شب استحبابش رجحان دارد ولی وسطی نیست، رو این اصل اگر که صلوات کل نمازها باشد چه مستحبی، چه واجب، وسطی در کار نیست. جواب، جواب این است که (حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ) [بقره: آیه ۲۳۸] یک حکمه (وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى) [بقره: آیه ۲۳۸] (حَافِظُوا) دومیه.

یک (حَافِظُوا) اول است که نسبت به کل صلوات است، چه آنچه وسطی دارد یا وسطی ندارد، مستحب است یا واجب است، واجب سنویی ست یا واجب یومیه است، ولکن (وُسْطَى) اون صلاتی ست که وسطی دارد، صلاتی که وسطی ندارد نه.

سوال، آیا درست است که نمازهای مستحب وسطی ندارد، اما یا وسطی عمری ست یا وسطی سنوی ست یا چیز دیگر. وسطی از نظر فضیلت. اون صلاتی که از نظر فضیلت وسطاست یا از نظر زمان وسطاست یا از نظر چیزای دیگر وسطاست این ها فرق میکنه باهم.

البته راجع به نماز های یومیه وسطی عینی نیست، وسطی فضیلتی نیست برای اینکه آیا صحیح است بگید که علما را احترام کنید و فلانی را و فلانی برابر اون ها باشد یا پایین تر از اون ها باشد؟ نخیر، اون ها باید برتر باشند. پس وسطی در نماز های یومیه صلاتی ست که از همه مهم تر است، فراتر است، بالاتر است.

بنابراین (وُسْطَى) عنوان مشیره خواهد بود، نه وسط زمانی وسط زمان روز، وسط زمان شب، وسط زمان روز و شب، این وسط بودن وسط زمانی ست. وسط زمانی از نظر فضیلت هست یا از نظر فضیلت نیست؟ بله وسط زمانی که أفضل است نسبت به سایر نمازها و إلّا صرف وسط زمانی بودن که دلیل نیست، پس این عنوان مشیره، حالا عرض می کنیم.

راجع به

(صحبت حضار)

حالا عرض می کنم بله، نماز صبحه، حالا عرض می کنیم.

حالا عرض می شود که صلاة وسطی، وسطاهای نماز های دیگر مثل نماز عرض می شود که طواف، نماز طواف وسطای چیست؟ وسطای عمری ست. یعنی در طول عمر حداقل یک مرتبه انسان حج می کند یا یک مرتبه در صورت عدم استطاعت حج، عمره انجام می دهد، این یک مرتبه وسطی عمری ست یا کمتر وسطای سنوی ست. وسطای سنوی ست که در اواسط هر سالی یعنی در بین هر سالی، در بین هر سالی نماز آیات هست، مکرر یا یک یا بیشتر. نماز عید فطر هست نماز عید قربان هست.

بنابراین (وُسْطَى) یعنی در ضمن. در این دو‌ بُعد یکی وسطی عمری ست که در  ضمن عمر است، یکی وسطای سنوی ست که نماز عید فطر است و نماز عید قربان است و نماز آیات است و همچنین نماز جمعه.

(صحبت حضار)

بله دارم میگم

و همچنین نماز جمعه، نماز جمعه در قلب هفته است، پس وسطی هفته است، وسطی در قلب هفته. خب اما راجب صلاة های یومیه. این وسطاها، وسطاهای از نظر فضیلتی که نبود، از نظر اصل وجوب بود. ولکن (إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا) [الاسراء: آیه ۷۸].

این آیه تبیبن می کند که صلاة وسطای یومیه برترین صلاة است. ‌بنابراین این صلاة وسطی در بُعد نماز های پنجگانه یومیه ذکر خاص بعد از عام است از نظر برتری، نه اینکه رکعاتش کمتره، حالا عرض می کنم، رکعاتش کمتره یا زمان وسطه، نخیر، مگر رکعات کمتر فضیلت بیشتری میاره؟ نخیر. بنابراین این (الصَّلَاةِ الْوُسْطَى) [بقره: آیه ۲۳۸] رو باید بجوییم، پیدا کنیم.

حالا سوال، کسانی هستند که سطحی به آیات قرآن نظر می کنند، دقت ندارند یا نمی توانند دقت کنند یا قصور دارند یا تقصیر دارند، نمی دانند صلاة وسطی کدامه، اینجا چیه؟ اینجا در این حال تمام صلاة ها وسطی خواهد بود، چون نمی داند کدومه.

مثل لیل قدر، لیلی قدر خاص داره لیلی قدر که یک شبه، بین چند شب مردد است، کسانی که معصوم نیستند نمی دانند لیل قدر کدامه، بنابراین جمع می کنند بین شب اول و شب دوم و شب سوم، شب های محتمل قدر.

کذلک نسبت به کسانی که دقت وافی در قرآن ندارند یا قصوراً یا تقصیراً یا از کسانی که دقت وافی دارند سوال و پرسش نمی کنند، این ها صلاة وسطی نمی دانند چیه، چون نمی دونند چیه، بنابراین صلاة وسطی بین پنج نماز یکیش وسطاست کدامه معلوم نیست، چون کدامه معلوم نیست، بنابراین (حَافِظُوا) نسبت به هر پنج نماز خواهد بود.

اما کسانی که با بررسی دقیق می توانند صلاة وسطی رو پیدا کنند، دست کم با مراجعه به آیه سوره اسراء که (أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ) [الاسراء: آیه ۷۸] این دستکم نزدیک از برای تبیّن این است که صلاة وسطی کدام است.

البته وسطی در این آیه شامل نمازهای غیر یومیه هم می شود چنانکه عرض کردیم، منتهی وسطی از نظر فضیلت نبود، وسطی وسط عمر، وسط سال، بین عمر بین سال بود، فقط بین بود.

اما اگر وسطی واسطه بود، فقط نمازهایی که در بین است می گیرد. اگر وسطی صرفاً أفعل بود، أفعل فقط نماز صبح را که وسطای زمانی ست به عنوان مشیر می گیره، ولکن وسطی شامل هر دوست. وسطی هم واسطه هست هم وسطاست. هم بین است، هم اون بینی که أفضلیت دارد و برتر است.

بنابراین وسطی در صورتی که این دو‌ بُعد را در ضمن داشته باشد که اگر واسطه بود، تنها واسطه عمری یا زمانی قرآن بود و اگر وسطی اختصاص به فضیلت داشت فقط نماز صبح را میگرفت، ولکن وسطی دو بُعدی ست. بُعد اول که واسطه یعنی میانگین، یعنی بین یا بین عمر است یا بین سال است، این ها دلیل بر أفضلیت نماز نیست.

مثلاً نماز آیات أفضل است از نماز های یومیه، نماز عرض میشود که فرض کنید عید قربان، نماز عید فطر، أفضل است بله، نماز جمعه أفضل است از چهار نماز منهای ظهر، ظهر عرض می شود که به چند معنا وسطی است. وسط هفته هم به معنی عرض می شود که نماز ظهر که وسطای دوم است که بعد بحث می کنیم.

حالا (وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى) [بقره: آیه ۲۳۸] رو وقتی که ما دقت کنیم راجب نماز های یومیه که قدر مسلمِ متیقن (الصَّلَوَاتِ) در اینجا صلوات یومیه است، چون صلوات یومیه در کل أفضل است از کل نمازهای واجب، به جهاتشم که عرض می کنیم.

(صحبت حضار)

هنوز نرسیدیم، داریم کم کم می رسیم، یواش یواش، پله پله

حالا سوال، آیا صلاة وسطی، این وسطی از نظر فضیلت است؟ در نماز های یومیه، نخیر، برای اینکه نماز وسطی از نظر فضیلت در صورتی ست که ادنا و اعلا و وسطایی در کار باشد. یعنی این پنج نماز سه قسمته، ادنا اعلا وسطی.

اگر وسطی از نظر فضیلت باشد غلطه، برای اینکه ذکر خاص بعد از عام برای اهمیت این خاصه، آیا نمازی که در فضیلت میانگین هست، برتر است از نماز اعلا؟ اینکه نیستش که. اصولاً وسطی یک مثلثی اگر از نظر فضیلت باشد، اگر وسطی از نظر وسطی از نظر فضیلت باشه، یک مثلثی رو ترسیم میکنه، ادنا اعلا وسطی.

وسطی میانگینه، ادنا ضلع کوتاهه، وسطی ضلع بلندتر، اعلا ضلع بلندترین. ضلع بلندترین نماز هر نمازی هست او شایسته است که تخصیص به ذکر پیدا کند که بعد (الصَّلَوَاتِ) برای اینکه می فرماید که بر کل نمازها محافظه کنید مخصوصاً صلاة وسطی، این اختصاص ذکر وسطی که دو حافظ دارد، یک (حَافِظُوا) در ضمن کل صلوات، یک (حَافِظُوا) نسبت به خود وسطی.

پس این وسطی نمی تواند وسطی از نظر فضیلت باشد، چون اگر وسطی از نظر فضیلت باشد، این غلطه، برای اینکه صلاة اعلا رو باید که تخصیص به ذکر کنیم، پس وسطی فضیلتی نیست. پس چه وسطایی ست؟

(صحبت حضار)

بله اون دلیل میاریم اونجا الا عرض می کنم کم کم داریم میریم جلو

می خوایم ببینیم وسطی چه وسطایی ست؟ راجع به نمازهای یومیه وسطا چه وسطایی ست، وسطی فضیلته؟ نخیر، برای اینکه اگر وسطی فضیلتی بود و نماز صبح مراد باشد، آیا نماز صبح از نظر فضیلی وسطاست یا اعلاست؟ پس وسطی اینجا

(صحبت حضار)

بله؟

(صحبت حضار) از خواب بیدار شدن و اون وقت

حالا عرض می کنیم

(صحبت حضار) سرما و گرما

حالا راجع به استدلال آیات داریم بحث می کنیم

بنابراین (الْوُسْطَى) الوسطی فی الفضیله نیست، برای اینکه اگر الوسطی فی الفضیله باشد، تخصیص ذکر، تخصیص بعد از عام تخصیص به ذکر باید که الاعلا باشد نه وسطا و صلاة صبح اعلاست، به دلیل آیه سوره اسراء.

آیا وسطی از نظر رکعات است؟ دو رکعتی داریم، سه رکعتی داریم، چهار رکعتی، وسطاش کدومه؟ سه رکعتی. آیا سه رکعتی أفضل از چهار رکعتی است؟ مگر نه این است هر چه رکعات بیشتر باشد نسبت به اصلی البته، از نظر اصلی اگر هر چه تکبیرات، ذکرها، نمازها، حج ها، روزه ها، بیشتر باشد فضیلت بیشتره؟

بنابراین در میان نمازهای دو و سه و چهار رکعتی، از نظر رکعات اگر وسطی مراد باشد سه رکعتی نماز مغرب از نماز أفضل باشد، چرا؟ برای اینکه هرچه رکعات بیشتر باشد، تبعاً از نظر اصلی فضیلت بیشتر است، پس این وسطی نه وسطی فضیلت است، نه وسطی رکعت است.

سه، آیا وسطای زمانی چه عنوان مشیر باشه؟ بله عنوان مشیره، همانطوریکه عرض می شود که (أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ) [نساء: آیه ۵۹] ببخشید عرض می شود که (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا) [نساء: آیه ۵۹]

(صحبت حضار)

بله (إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ) [مائده: آیه ۵۵] این (الَّذِينَ) عنوان مشیره.

نه هر مؤمنی که در حال رکوع نماز زکات بدهد، این ولایت مطلقه دارد بعد از رسول و لذا عمر بیست چهار مرتبه داد و هیچی بهش نازل نشد، اینجا عنوان مشیره.

(وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى) [بقره: آیه ۲۳۸] عنوان مشیر زمانی ست. یعنی نمازها که هر کدام دارای زمان هایی هستند، اون نمازی که در وسط نمازها قرار گرفته، اولی دارد، آخری دارد، وسطی دارد.

این نماز وسطای زمانی اعلای فضیلتی ست. از نظر رکعتی وسطی نیست، عرض می شود که بلکه ادناست دو رکعتیه. از نظر فضیلتی وسطی نیست بلکه اعلاست، نماز صبح. بلکه از نظر زمانی وسطاست.

حالا از نظر زمانی وسطی بودن، نمازهای شب داریم، نمازهای شبانه داریم، نمازهای روزانه. نمازهای روزانه چند تاست؟ دو تاست ظهر و عصر، وسطی نداره. نمازهای شب چند تاست؟ مغرب و عشا، باز وسطی نداره.

بنابراین نماز صبح باید باشه، چرا؟ برای اینکه نماز صبح نه شب است، نه روز است، (قُرْآنَ الْفَجْرِ) [الاسراء: آیه ۷۸] نه شب است نه روز است، یعنی قبلش عرض می شود نماز مغرب و عشاست و بعدشم نماز ظهر و عصره.

پس وسطای حقیقی به استدلال درونی آیه و استدلال به آیه اسراء نماز صبح است که از نظر رکعت کمترین است. از نظر فضیلت برترین است. وسطی چیه؟ وسطای زمانی ست، یعنی کل بیست و چهار ساعت رو ‌وسطش رو در نظر بگیرید، وسط بیست چهار ساعت، یک طرف شب است کلاً، یک طرف روز است کلاً، وسطش چیه؟ وسطش نه شب است نه روز است.

(صحبت حضار) نه شب و نه روز که نداریم اصلاً

چرا این نه شبه نه روزه.

از نظر شرعی، از نظر، در آیه عرض می شود که اسرا دارد که (أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا) [الاسراء: آیه ۷۸] یعنی چی؟ مگر کل نمازها مشهود خدا نیست؟ مگر کل

(صحبت حضار)

صبر کنید، مگر کل نمازها مشهود خدا نیست؟ مگر کل نمازها مشهود مصلی نیست؟ مگر کل نمازها مشهود ملائکه نیست؟ پس چرا نماز صبح مشهوده؟ برای اینکه مشهود، دو مشهوده. البته کلاً مشهود خدا هست، کلاً مشهود مصلی است.

ولکن مشهود ملائکه کلاً کدام است؟ نماز مغرب و عشا مشهود ملائکه اللیل است، نماز ظهر و عصر مشهود ملائکه النهاره، ولی نماز صبح مشهود ملائکه لیل و النهاره. ملائکه لیل هنوز نرفتند ملائکه ناهار آمدند، هنوز نرفتند اینا آمدند. در روایتم داریم که (مَشْهُودًا) [الاسراء: آیه ۷۸] برای اینکه نماز صبح مشهود ملائکه اللیل و ملائکه النهار است، پس این دارای فضیلت هایی ست چند. یک درونی و دو‌ برونی. ولو رکعاتش کمتره، بله ممکن است یکی کم باشد اما ارزشش بیشتر باشد، چیزی زیاد باشد، ارزشش کمتر باشد.

بنابراین این صلاة وسطی عرض می شود که اشاره، عنوان مشیره است که نمازی که در وسط اوقات پنجگانه قرار گرفته است. دو ‌وقت مغرب و عشا اول، دو وقت ظهر و عصر و آخر یک وقت صلاة فجر، قرآن الفجر (إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا) [الاسراء: آیه ۷۸].

حالا آیا نماز ظهر وسطی نیست؟ بله هست در بُعد دوم. در بُعد اول وسطی مطلق است. ما یک وسطی مطلق داریم، یکی وسطی نسبی.

وسطی مطلق مربوط به بیست چهار ساعته که دو تا قبل، دو‌ تا بعد، وسط، نماز صبح و یک وسطی نسبی داریم. وسطی ناهار کدامه؟ وسطی نهار، نماز صبح نهار است، ظهر نهار است، عرض می شود عصر ناهار است. وسطاش کدومه؟ نماز صبح.

نماز ظهر دو‌ وسطاست، یک وسطی که وسطی نسبی نهاری ست و یک وسطی جمعه است، چون نماز ظهر جمعه نماز جمعه است در صورت امکان، در صورت عدم امکان، نماز ظهر جمعه باز به نیت نماز جمعه خونده میشه، ولی نماز ظهره.

ولیکن اگر شرایط موجود باشد نماز ظهر جمعه به جاش حتماً نماز جمعه است. جمع بین جمعه و ظهر باطل است، ظهر هم درست نیست، اگر نماز جمعه باشد باید، پس نماز ظهر جمعه اگر نماز جمعه باشد دو‌ وسطاست، یک وسطای هفتگی ست که در قلب هفته است، یک وسطای زمانی ست که عرض می شود که بین نماز صبح و نماز عصر، نماز عرض می شود جمعه است.

بنابراین

(صحبت حضار)

این احتیاط دلیل بر نفهمیه، دلیل است.

کسانی که دلیل رو نمی فهمند میگند احتیاط، کسی که بفهمه که دلیل احتیاط نداره که، کسانی که نمی فهمند میگن ما نمی دونیم احتیاط می کنیم. اگر از من تقلید می کنید احتیاطه، اگر دیگری تقلید می کنید خب فتوا میدن عرض می شود که یا نفی یا اثبات.

(صحبت حضار)

احتیاط

(صحبت حضار)

نخیر (اذا اقیمت رجب الفضوا طعینه) اذا منتهی اذا ازشون گرفتن

(صحبت حضار) (31:27)

اذا أقیمت نیست، برای اینکه اذا أقیمت رو عرض می شود که (إِذَا نُودِيَ) [جمعه: آیه ۹] از (إِذَا نُودِيَ) استفاده کرده بود. از (إِذَا نُودِيَ) در درس من شرکت کردند در این بحث که خیلی مهم بود نماز جمعه، که من نظرم وجوب نماز جمعه بود، ایشون بحث کردن گفتند که از (إِذَا نُودِيَ) استفاده می کنیم که اذا اقیمت.

گفتم ندای (إِلَى الصَّلَاةِ) اقامه نیست که، نودی الی الصلاة با اقیمت الصلاة فرق داره، فرمودند پس چی؟ گفتم (وَإِذَا نَادَيْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وَلَعِبًا) [مائده: آیه ۵۸] و ندای (إِلَى الصَّلَاةِ) چیه در اسلام؟ اذان و اقامه است.

پس وقتیکه (إِذَا نُودِيَ) [جمعه: آیه ۹] جمعه وقتیکه اذان اقامه گفته شد پس (فَاسْعَوْا) [جمعه: آیه ۹]، (فَاسْعَوْا) کیه؟ ائمه و مأمومین وقتی که اذان ظهر جمعه گفته شد باید که به نماز بروند. ایشون فرمودند که اگر اذان نگویند چه؟ گفتم (إِذَا نُودِيَ) اشاره به دخول وقته بله.

خب عرض می شود که حالا

(صحبت حضار) یعنی در واقع اذان هم گفته نشه واجب میشه؟

بله بله، اینو در سوره جمعه بحث کردیم مفصل، حالا در سوره جمعه (32:14)، اون بحث رو بعد می کنیم، بحث مفصل عرض می شود که دقیق دارد نماز جمعه که باید بحث کنیم.

بنابراین (وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى) [بقره: آیه ۲۳۸] با این ادله متعدده نسبت به نمازهای یومیه، اول ظهر است که یا جمعه بشه در صورت شرایط، در صورت عدم شرایط ظهر باشد و بعد دیگر نه مغرب، نه عصر، نه عشا، اینا صلاة وسطی نیستند.

و علت برونی و درونی اینکه نماز صبح مورد اشاره است، این است که اصولاً این اوقات خمسه ارکان اوقات انسان اند که فردا عرض می کنیم یا روز بعد که بحث می کنیم. خدا رکن ذکر الله را، رکن اتجاع الی الله را، رکن ارتباط الی الله را در اوقات رکنی اصلی قرار داده. یکی از اوقات رکنی نماز صبحه.

بیدار شدن در حالیکه انسان غرق خوابه بیدار بشه و عوض هر کاری نماز بخونه، این کار بسیار مشکلی ست، بنابراین از ارکان مهم صلاة که حتی از اشتغال انسان قوی تره.

مثلاً نماز ظهر خب نماز وسطاست، برای اینکه تا ظهر و بعد از ظهر انسان مشغوله کاره، انسان کارها را رها کند، تجارت را، درس را، چه را رها کند نماز بخوند کار مشکلیه، ولی مشکل تر از این، این است که انسان از حال خواب بیدار شه و عرض می شود که با اینکه خیلی لذت داره، اضطرار خواب بیدار بشه و عرض می شود که نماز انجام بده.

رو این اصل (وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى) [بقره: آیه ۲۳۸] قطعاً بدون شک در مرحله اول و عرض می شود که ضلع اول این اضلاع نماز صبحه. بعد نماز ظهر جمعه است که یا نماز جمعه خونده میشه یا نماز ظهر خونده میشه و بعداً وسطاهای دیگر است که عرض کردیم که وسطاهای فضیلتی اون ها نیست، وسطای عمری ست.

وسطای عمری نماز عرض می شود که نماز طواف، وسطای سالیانه که در بین سال است، پس وسطی هم بین را می گیرد هم وسطای عرض می شود که اشاره می گیرد و وسطای فضیلتی را هرگز نمی گیرد.

تتمه بحث هم انشالله برای فردا باشد که این آیه رو با آیه اسراء گوش.

بفرمایید

(صحبت حضار) بنابراین اگر در وسط هفته، نماز جمعه

وسط هفته، قلب هفته است دیگه. قلب یعنی وسط، وسط یعنی قلب، یک وسط هندسی داریم، یک وسط به معنای قلب داریم. وسط به معنا قلبه، قلب هفته نماز جمعه است. وسط هندسی داریم، وسط حسابی داریم، وسط، وسط قلب عرض میشود که هفته نماز جمعه. بنابراین دو قلبه، یک قلب از نظر اهمیته و یکی هم وسطه از نظر که وسط بین عرض می شود که صبح است و عصر.

(صحبت حضار) از چه لحاظ میگین قلب هفته است؟

برای اینکه روز جمعه امتیازاتی دارد که دعای در روز جمعه، نماز در روز جمعه و عرض می شود که کار خیر روز جمعه چند برابر روزهای دیگر است.

(صحبت حضار) اگر صلاة وسطی صلاة اعلا بود، بازم همینا رو شما می گفتید؟

نخیر چون صلاة اعلا فقط صبحه، ظهر رو نمی گیره ولی وسطی اگه نصفی باشد ظهر رو می گیره، اگه کلی باشد صبح رو می گیرد. بنابراین درجات داره. درجه اول وسطی عرض می شود که صبحه، درجه دوم وسطی ظهره که این وسطاها، وسطی از نظر عرض می شود که زمانی ست و اما وسطایی که زمانی نیست بلکه وسط عمر است دیگه فضیلت نیست، توجه کردید؟

(صحبت حضار) اعلا نیست

نخیر اعلا نیست، فضیلت، پس وسطایی که فضیلتی باشد در کار اصلاً نیست بله.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.